Dat de studie lucht- en ruimtevaarttechniek in het Engels is, snapt iedereen, zegt minister Ingrid van Engelshoven (Onderwijs, D66). „Maar psychologie? Dat moet ook in het Nederlands kunnen.” En kiest een Nederlandse student toch voor de Engelstalige variant, dan is beheersing van het Nederlands nog steeds van belang, zegt ze. „Want stel dat hij of zij straks een Nederlandstalige praktijk gaat uitoefenen.”
In haar vrijdag verstuurde brief aan de Kamer legt Van Engelshoven uit hoe ze de internationalisering in het hoger onderwijs wil begrenzen. De Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie (NVAO) zal, als het aan haar ligt, voortaan toetsen of een opleiding in het Engels gegeven mag worden. Universiteiten en hogescholen mogen ook voor enkel het anderstalige gedeelte van een bachelor of associate degree een studentenstop instellen, in plaats van alleen voor de hele opleiding, zoals nu het geval is. Onderwijsinstellingen moeten zich meer inspannen voor de beheersing van het Nederlands van zowel buitenlandse als Nederlandse studenten. En, opmerkelijk: de minister besluit voortaan of een instelling een numerus fixus mag hanteren, zo staat in haar wetsvoorstel.
„Internationalisering is van groot belang voor de wetenschap en samenleving”, zegt Van Engelshoven tegen NRC. „Maar juist omdat het belangrijk is, moeten we er grip op houden.”
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data48765712-f5e36f.jpg)
Waar zitten uw zorgen?
„We zien een hele snelle toename van het aantal volledig Engelstalige bachelors. Heeft dat meerwaarde voor de Nederlandstalige student en voor de samenleving? Universiteiten kampen daarnaast met zo’n snelle groei dat de vraag leeft of ze dat wel aankunnen. Zijn er voldoende docenten, materialen, fysieke ruimtes? En als de toestroom van studenten zo groot is dat een numerus fixus nodig is, hoe zorgen we er dan voor dat Nederlandse studenten niet uit de boot vallen? Want dat is lastig uit te leggen aan de belastingbetaler.”
U wilt voortaan toetsen of een opleiding een numerus fixus mag hanteren. Dat is een harde ingreep in de autonomie van universiteiten.
„Ik vind dat ik een verantwoordelijkheid heb om de toegankelijkheid van het hoger onderwijs te borgen. Dat overstijgt het belang van de individuele instelling. In zo’n toets kun je bekijken of een universiteit er echt alles aan gedaan heeft om de capaciteit te verhogen. Is samenwerking met andere instellingen of het bedrijfsleven overwogen?”
Stel dat u een numerus fixus afkeurt en de kwaliteit van een opleiding daarna afneemt. Wie is dan verantwoordelijk?
„We gaan natuurlijk niet zeggen tegen een opleiding met een goed verhaal: neem meer studenten aan dan je aankunt.”
De NVAO die moet goedkeuren of een opleiding in het Engels mag – dat wordt een flinke administratieve last, vrezen universiteiten.
„Je verwacht dat hogescholen en universiteiten ook nu al goed beleid hebben als ze ervoor kiezen een opleiding Engelstalig te maken. Dat hoeven ze straks alleen maar aan de NVAO overhandigen; het leidt dus in theorie niet tot extra werkdruk.
„Maar we zien dat dat taalbeleid er niet altijd is. Soms is het een overlevingsstrategie om een opleiding Engelstalig te maken. Dat komt doordat de manier waarop het hoger onderwijs nu gefinancierd wordt, groei stimuleert. Daarom wil ik de bekostiging minder laten afhangen van studentenaantallen.”
U wilt instellingen verplichten zich in te spannen voor de beheersing van het Nederlands door buitenlandse studenten. De vrees klinkt in het hoger onderwijs dat Nederland een gesloten imago krijgt, en buitenlandse promovendi wegblijven.
„Ongelukkigerwijs is ergens gaan rondzingen dat we alle buitenlandse studenten verplicht Nederlands willen laten leren. Dat is geenszins het geval. Dit is juist goed voor de Nederlandse reputatie in het buitenland: we willen buitenlandse studenten een warm welkom bieden door hen, als zij dat willen, te helpen met de taal. Dat is geen barrière opwerpen, maar een rode loper uitleggen.”
Het Centraal Planbureau berekende donderdag dat internationale studenten de schatkist juist geld opleveren. Waarom dan begrenzen?
„Dat rapport laat zien hoe belangrijk internationalisering is, voor de positie van de Nederlandse wetenschap en voor de Nederlandse samenleving. Maar dat geld kan ik niet investeren in het hoger onderwijs. De groei gaat zo hard, dat we ervoor moeten waken dat we geen kwaliteit inleveren.”