OM tegen Oekraïne: lever nieuwe MH17-verdachte niet uit aan Rusland

Het Nederlandse Openbaar Ministerie heeft een dringend beroep gedaan op Oekraïne om te voorkomen dat een nieuwe verdachte in het MH17-onderzoek wordt overgedragen aan Rusland. Volgens hoofdofficier Fred Westerbeke van het Joint Investigation Team (JIT) is het „van het hoogste belang” dat separatistencommandant Volodymyr Tsemach „beschikbaar blijft” voor „(verdere) ondervraging”. Russische en Oekraïense media meldden eerder dat Tsemach een obstakel is geworden in een grote gevangenenruil waarover Kiev en Moskou al enkele weken onderhandelen.

Tsemach, die de Oekraïense nationaliteit heeft, was commandant van de luchtafweer van het plaatsje Snizjne, vlak bij de locatie waarvandaan op 17 juli 2014 de fatale Boek-raket werd gelanceerd. Afgelopen juni werd hij in rebellengebied opgepakt door de Oekraïense geheime dienst. Uit een video-interview uit 2015 blijkt dat Tsemach mogelijk betrokken was bij het afvoeren van de Boek-lanceerinstallatie naar Rusland.

Tsemach werd door media omschreven als ‘kroongetuige’ in het onderzoek. Naar nu blijkt heeft hoofdofficier Westerberke, onderzoeksleider van het JIT dat de MH17-ramp onderzoekt, afgelopen vrijdag een brief verstuurd aan het Oekraïense Openbaar Ministerie. In die brief schrijft Westerbeke dat „op basis van informatie die recent beschikbaar is gekomen” het Nederlandse OM Tsemach beschouwt als een „verdachte”. Westerbeke schrijft dat hij de informatie die ten grondslag ligt aan deze status, nog niet kan delen met zijn Oekraïense collega’s. De brief is gepubliceerd op een Oekraïense nieuwssite, NRC heeft de authenticiteit ervan vast kunnen stellen.

Afgelopen vrijdag meldden Oekraïense media dat de deal rond was en dat tientallen gevangenen, onder wie de Oekraïense regisseur Oleg Sentsov, die dag zouden arriveren in Kiev. Enkele uren later bleek echter dat er nog geen overeenstemming was. Volgens de Russische website The Insider liepen de onderhandelingen op het laatste moment vast omdat Moskou ineens de overdracht van Tsemach eiste.

Lees ook: Wie gaan de verdachten in de MH17-zaak vervolgen?

‘Belangrijke getuige’

Het Openbaar Ministerie wil inhoudelijk niet ingaan op de brief van Westerbeke. Een woordvoerder zegt wel dat Tsemach een „belangrijke getuige kan zijn”. Maar: „Hij zit voor een Oekraïense zaak in een Oekraïense cel. Een eventuele uitruil is dus een Oekraïense beslissing. Zijn aanhouding heeft ook niet plaatsgevonden in het kader van onze strafzaak rond het neerhalen van MH17.” Tsemach zit vast voor zijn deelname aan de gewapende strijd van pro-Russische rebellen in Oost-Oekraïne.

Wanneer de gevangenenruil tussen Oekraïne en Rusland plaats zal vinden, is niet duidelijk. Volgens Oekraïense media overwoog de Oekraïense president Zelensky in te stemmen met het Russische verzoek om Tsemach over te dragen, maar besloot hij na een dringende oproep van adviseurs hier vanaf te zien.

De Nederlandse justitie vervolgt vier verdachten (drie Russen en één Oekraïner) voor het neerhalen van MH17, de rechtszaak begint volgend jaar maart. De bekendste verdachte is Igor Girkin, die leiding gaf aan de pro-Russische strijdkrachten in Oekraïne. Hij loopt op dit moment vrij rond in Moskou.

Lees ook: Deze mannen zaten volgens het JIT achter ‘MH17’