‘AIVD infiltreerde in nucleair complex in Iran’

Het was de Nederlandse inlichtingendienst AIVD die het beruchte Stuxnet-virus het Iraanse nucleaire complex Natanz binnen wist te smokkelen. Dat schrijft Volkskrant-journalist Huib Modderkolk in zijn boek dat woensdag wordt gepresenteerd.

Stuxnet is een sabotagevirus dat vermoedelijk is ontwikkeld door de Amerikaanse en Israëlische geheime diensten. Het wordt verantwoordelijk gehouden voor het lamleggen in 2007 van Iraanse centrifuges voor de verrijking van uranium. Daarmee zou Iran een atoombom hebben willen ontwikkelen. Stuxnet werd wereldwijd bekend nadat het in 2010 wijdverspreid raakte en door deskundigen werd geïdentificeerd als een virus dat specifiek was ontworpen om zogenoemde ultracentrifuges te saboteren.

Modderkolk beschrijft in zijn boek Het is oorlog, maar niemand die het ziet hoe een AIVD-agent infiltreerde in het complex in Natanz. Het Amerikaans-Israëlische verzoek hiertoe zou in 2004 op het AIVD-hoofdkantoor in Leidschendam zijn binnengekomen.

De Nederlandse inlichtingendiensten hebben zich gespecialiseerd in het tegengaan van de verspreiding van nucleaire technologie. Deze inspanning komt voort uit de pijnlijke geschiedenis van de Pakistaanse atoomgeleerde Abdul Khan, die in Nederland de kennis vergaarde waarmee hij Pakistan later hielp een atoombom te ontwikkelen.

AIVD zette nepbedrijven op

De AIVD zou in Iran twee valse bedrijven met Iraanse medewerkers hebben opgezet om toegang tot Natanz te verkrijgen. Een van de bedrijven zou een installatiebedrijf zijn geweest dat randapparatuur leverde aan het complex. Een Iraanse ingenieur, gerekruteerd door de AIVD, zou zich hebben voorgedaan als monteur en het virus met een usb-stick op het systeem van de nucleaire installaties hebben geplaatst. De centrifuges zouden zich daarna kapot hebben gedraaid.

Lees een artikel over Israëls florerende cyberindustrie: Israël is zich bewust van cyberdreiging en permitteert zich veel

De Nederlandse route „was de belangrijkste manier om het virus in Natanz te krijgen”, zegt een anonieme bron waar Modderkolk zich op baseert. De Volkskrant-journalist stelt dat vier inlichtingenbronnen uit binnen- en buitenland de bijdrage van deze bron bevestigen.

De AIVD spande in juli een rechtszaak aan tegen Modderkolk. Volgens de dienst onthulde zijn boek te veel details over een operatie. AIVD-directeur Dick Schoof zei dat daardoor mensenlevens in gevaar konden komen. De rechter oordeelde dat Modderkolk enkele woorden in zijn boek moest verwijderen of „veralgemeniseren”. Modderkolk laat NRC weten van de rechter niet te mogen zeggen of de AIVD hem aanklaagde vanwege passages over de operatie in Natanz.

Volgens Paul Abels, bijzonder hoogleraar inlichtingenstudies en oud AIVD-medewerker, kleven er risico’s aan de onthulling. „Ik vraag me af of er voldoende is nagedacht over de vraag welk nationaal belang hiermee wordt gediend. Die verantwoordelijkheid leg ik niet bij de journalist, maar wel bij de mensen die kennelijk hebben gepraat”, zegt Abels.

Hij sluit niet uit dat „de zwarte bladzijde in de Nederlandse inlichtingengeschiedenis” van Abdul Khan hierbij een rol heeft gespeeld. De nucleaire geheimen die de Pakistaan stal in Nederland, kwamen ook in Iran terecht. „Misschien wilde iemand laten zien dat ‘we’ ze hebben teruggepakt. Het uitlekken van dit soort informatie kan ertoe leiden dat de Nederlandse diensten minder worden vertrouwd door hun buitenlandse collega’s en minder informatie krijgen.” Ook wijst Abels op diplomatieke schade. Nederland probeert in EU-verband het atoomakkoord met Iran te redden, waar de Verenigde Staten uit zijn gestapt.