Rabobank weert clubs betaald voetbal als klant

Bij Telstar voetballen ze in het Rabobank IJmond Stadion. Bij AZ kunnen jonge supporters een RABO AZ Rekening openen. Bij ADO Den Haag wordt de jeugd door de Rabobank gesponsord en bij onder meer VVV en RKC worden gasten in de watten gelegd in de RABO Businesslounge.

Sinds anderhalve week geldt dat ook voor Fortuna Sittard. Bij de eredivisieploeg werd vorige week de Rabobank Business Lounge geopend, met orchideeën op de bar en groengeel dimlicht dat weerkaatst op het witte meubilair. „Rabobank Zuid-Limburg West is komend seizoen trotse ‘strategisch partner’ van Fortuna Sittard”, meldde de bank in een persbericht.

Van de top van de eredivisie tot de kelder van de eerste divisie, de Rabobank is overal, als partner, bank, weldoener of sponsor. 80 procent van de betaaldvoetbalorganisaties (BVO’s) zit in het klantenbestand van de Rabo.

Maar op het hoofdkantoor in Utrecht zijn ze minder gelukkig met de klanten in het betaalde voetbal en met de innige relaties die kunnen bestaan tussen medewerkers van lokale Rabo-vestigingen en voetbalclubs. Dat blijkt uit een mededeling deze zomer aan betrokken medewerkers. „Gebleken is dat deze klanten verhoogde tot onacceptabele risico’s op witwassen, corruptie, fraude en overige misstanden met zich meebrengen”, aldus het interne bericht dat in bezit is van NRC.

De consequentie is ernaar: „Daarom is besloten om per direct geen nieuwe BVO’s meer als klant te accepteren.” En dat niet alleen: „Vanuit een potentieel belangenconflict is tevens besloten dat alle medewerkers per direct geen nieuwe bestuurs- of toezichthoudende nevenfuncties bij BVO’s mogen aangaan”.

Roda JC en FC Den Bosch

Wat het document niet meldt, is dat de Rabobank sinds enkele maanden actief bezig is om de relatie met problematische profclubs te beëindigen. Bijvoorbeeld door te proberen hun bankrekening te sluiten, zo blijkt uit onderzoek door NRC.

Betrokkenen willen hierover niet in het openbaar vertellen, om escalatie van de financiële problemen te voorkomen. De nood is hoog, want zonder bankrekening is een club ten dode opgeschreven en een openlijk conflict met de Rabobank kan ertoe leiden dat ook andere banken kopschuw worden.

Zo zijn ze bij eerstedivisionist FC Den Bosch allang blij dat de club überhaupt nog een bankrekening heeft. De Rabobank deelde de noodlijdende club eerder mee dat die op zoek moest naar een andere bank. De bank wilde niet geassocieerd worden met de omstreden beoogde nieuwe eigenaar van de club.

Lees ook dit interview met de directeur van FC Den Bosch: Nog steeds weet FC Den Bosch niet of de overname doorgaat

Deze Kakhi Jordania, een olie- en gasoligarch uit Georgië, kocht FC Den Bosch in juni 2018. Daarmee was de Brabantse club – na ADO, Vitesse en Fortuna – de vierde die in buitenlandse handen viel. Jordania spendeerde een jaar lang miljoenen aan de club, maar belandde in een conflict met voetbalbond KNVB. Die is de afgelopen jaren kritischer gaan kijken naar de investeringen van buitenlandse weldoeners in het Nederlandse betaald voetbal.

Na een toetsingsprocedure van een jaar besloot de KNVB deze zomer dat Jordania de aandelen van FC Den Bosch niet mocht overnemen, vanwege de schimmige herkomst van zijn fortuin. In deze periode was de betrokkenheid van de Georgiër voor de Rabobank een reden om Den Bosch niet langer als klant te willen. Nu de KNVB de overname door de Georgiër heeft afgekeurd, lijkt FC Den Bosch toch klant van de bank te kunnen blijven.

Ook Roda JC, waar een andere buitenlandse investeerder met grote ambities is neergestreken, loopt tegen het nieuwe beleid van de Rabobank aan. De bank blokkeert vooralsnog investeringen in de club door de Mexicaanse vastgoedman Mauricio de la Vega.

Eerst moet de KNVB de overname van 80 procent van de aandelen in de eerstedivisieclub uit Kerkrade goedkeuren. Het kan nog maanden duren voordat de bond hierover uitsluitsel geeft. Maakt De la Vega in de tussentijd ook maar één euro over naar Roda, dan blokkeert de bank de rekening.

De Rabobank zou ook twijfelen aan de andere aandeelhouder van Roda, de Zwitserse Rus Aleksei Korotajev, die in 2017 4 miljoen euro in de club stak en 20 procent van de aandelen kocht. Een reden voor het wantrouwen in de motieven van De la Vega en Korotajev is het feit dat Roda al jaren verlies lijdt. Frits Schrouff, de huidige eigenaar van Roda, verloor de voorbije jaren circa 20 miljoen euro aan de club.

De beoogde eigenaren van Roda wijten dat verlies aan verkeerd management binnen de club. Met het juiste beleid kan een club als Roda wél winstgevend worden, vinden zij, zoals clubs als AZ en Heracles Almelo bewijzen. Hen stoort het dat de Rabobank al op voorhand sceptisch is.

Belastingontduiking

De maatregelen van de Rabobank zijn het uitvloeisel van een serie financiële schandalen in het Europese voetbal, die het afgelopen decennium breed is uitgemeten in de media. Belastingontduiking, matchfixing, omkoping, de machtsstrijd bij wereldvoetbalbond FIFA – op termijn werkt het allemaal door.

Lees ook: Een buitenlandse redder is ook een risico voor voetbalclubs

Tien jaar geleden publiceerde de in Parijs gevestigde Financial Action Task Force (FATF) een invloedrijk rapport waarin gewaarschuwd werd voor witwasrisico’s in het Europese clubvoetbal. Enkele oorzaken: profvoetbal is een laagdrempelige en opportunistische bedrijfstak waar enorme bedragen omgaan, clubs hebben altijd behoefte aan extra inkomsten, geld wordt lang niet altijd rationeel besteed en criminelen komen net zo graag in het stadion als keurige zakenmensen.

De aanbevelingen van de FATF over het tegengaan van witwassen zijn later vastgelegd in Europese regels, waaraan ook de Nederlandse banken zich moeten houden. De Nederlandsche Bank, die toezicht houdt op de banken in Nederland, concludeerde begin 2018 eveneens dat de integriteitsrisico’s in de voetbalwereld zo groot zijn dat banken en trustkantoren hier beter op zouden moeten letten. Om te voorkomen dat ze betrokken raken bij witwaspraktijken of corruptie, moeten ze grondiger onderzoek doen naar klanten uit de voetbalwereld en de herkomst van hun geld, aldus DNB toen.

Dat was anderhalf jaar vóór ING een megaschikking van 775 miljoen euro sloot met het Openbaar Ministerie vanwege „ernstige nalatigheden bij het voorkomen van witwassen”. De bank staat hierin niet alleen. ABN Amro maakte deze zomer bekend onder druk van DNB 114 miljoen euro extra te reserveren voor een betere controle op witwasrisico’s bij klanten.

Arabieren en Mexicanen

Hans Nelen, hoogleraar criminologie in Maastricht, publiceert regelmatig over de relatie tussen financiële criminaliteit en voetbal. „Jarenlang leek het betaald voetbal vrijwel immuun voor regelgeving rond witwassen. Antiquairs en autohandelaren moesten wel aan allerlei extra vereisten voldoen, maar dat gold niet voor de voetballerij. Dat is nu aan het veranderen – mede door allerlei onthullingen in de media, zoals via Football Leaks. Daardoor is bijvoorbeeld duidelijk geworden dat vrijwel alle supersterren in het voetbal belasting ontduiken.”

Tegelijkertijd zijn volgens Nelen de onderliggende problemen nog steeds dezelfde. „Voetbal blijft een aantrekkelijke branche voor criminelen. Neem de waarde van spelers. Die is al moeilijk objectief vast te stellen. Als er dan ook carrousels van spelerstransacties plaatsvinden tussen bevriende clubs, dan ben je het zicht op de geldstromen al snel kwijt. Als je kwaad wil, kun je dat misbruiken.”

Hetzelfde geldt volgens Nelen voor plotseling opduikende buitenlandse weldoeners, die aanbieden een club te redden. „Je kunt je afvragen waarom een Arabier of een Mexicaan plotseling besluit om een Nederlandse club te kopen.” Economische motieven liggen volgens hem niet voor de hand, want de meeste clubs maken verlies. „Natuurlijk koop je er status mee en kan de aankoop voortkomen uit clubliefde, maar zeker is dat niet. De KNVB is nadrukkelijker met dit soort vragen bezig en het is logisch dat de banken dat ook gaan doen.”