Ingehouden relaas over de gevolgen van eenkindpolitiek

Precies veertig jaar geleden voerde China de eenkindpolitiek in: ouders mochten maximaal één kind krijgen. Het doel was de enorme bevolkingsgroei te remmen. In de praktijk leidde het tot een voorkeur voor jongetjes en een toenemende vergrijzing, waarna vier jaar geleden de tweekindpolitiek werd ingevoerd. Het aangrijpende, drie uur durende So Long, My Son omslaat bijna dertig jaar en gaat vooral over de gevolgen de eenkindpolitiek. Want wat gebeurt er als jouw enige kind overlijdt?

„Er zijn nog weinig sporen van ons verleden”, is de conclusie van het echtpaar Yaojun en Liyun als ze na jaren afwezigheid weer de stad bezoeken die ze verlieten na het ongeluk waarbij hun zoontje Xingxing omkwam. Zelf wonen ze al decennia in een vissersdorpje waar ze niet eens het dialect van de bewoners spreken.

Hun geboortestad is onherkenbaar omdat tijdens hun afwezigheid veel heeft plaatsgemaakt voor nieuwbouw. De film laat de vrijwel verdwenen sporen van het echtpaar zien – het recente verleden van China – en fungeert zo als geheugen van een snel veranderend en vergetend China.

Heden en verleden wisselen elkaar af in So Long, My Son, regisseur Wang Xiaoshuai maakt niet heel expliciet wanneer een gebeurtenis plaatsvindt. Omdat de toeschouwer zelf actief moet reconstrueren waar en wanneer scènes zich afspelen en hoe de verhoudingen tussen personages liggen, raakt hij betrokken bij het verhaal. Waarbij de kijker enigszins wordt geholpen om de chronologie op orde te krijgen met verouderingsmake-up, haardracht, kleding, locaties en lichaamstaal.

Lees ook een interview met regisseur Wang Xiaoshuai over ‘So Long, My Son’

De scène waarin Xingxing verdrinkt is illustratief voor de ingehouden aanpak. Wang laat de verdrinking zelf buiten beeld en toont alleen wat ervoor en erna gebeurt. Ook filmt hij alles het liefst vanaf een afstandje. Het versterkt de emoties, zoals het hartbrekende moment waarop een groepje mensen schreeuwend naar het water rent waar het levenloze lichaam van Xingxing ligt. Wang filmt het vanaf het gezichtspunt van Xings in de kou bibberende, beste vriendje Haohao. Helemaal aan het eind van de film begrijp je waarom hij specifiek voor dat camerastandpunt koos.

Wang Jingchun en Yong Mei zijn geweldig als Yaojun en Liyun, alleen al door hun oogopslag weet je hoe zij zich voelen.

Het knappe van So Long, My Son is dat ondanks de melodramatische gegevens – de dood van een kind, gedwongen abortus, overspel en adoptie – de film zeer beheerst blijft. Juist door kalm en heel precies te observeren, bewerkstelligt Wang een grote emotionele resonantie.