Bizarre moordzaak: vijf keer een dode, vijf keer een levensverzekering

Het is, bijna zestig jaar na publicatie, nog een van de meest gelezen klassiekers van de Amerikaanse literatuur: To Kill a Mockingbird van Nelle Harper Lee. Er werden miljoenen exemplaren van verkocht, ze kreeg er een Pulitzer-prijs voor, maar Harper Lee (zoals ze zich liet noemen) voltooide nooit een ander boek.

Wel verscheen kort voor haar dood in 2016 Go Set A Watchman (Ga heen, zet een wachter), maar dat werd algemeen beschouwd als een voorstudie voor haar enige bestseller. Haar naam verscheen in de tussentijd hoofdzakelijk in de publiciteit vanwege de verfilmingen van haar jeugdvriend Truman Capotes In Cold Blood, waarvoor ze research verrichtte in Kansas – toen ze Mockingbird al geschreven had.

Had Harper Lee in de decennia sindsdien dan niets geschreven? Zeker wel, losse artikelen, maar vooral had ze haar tijd besteed aan een genre waar Capote zo’n succes mee had gehad: de non-fictieroman. Ze raakte geïntrigeerd door de zaak van de Afro-Amerikaanse dominee Willie Maxwell en de dubieuze rol die zijn advocaat speelde bij rechtszaken tegen hem. Een zaak die inderdaad schreeuwde om een literaire of journalistieke behandeling.

Levensverzekering

Maxwell was een plattelands-dominee uit Alabama die in de jaren zeventig tot vijf keer toe werd beschuldigd van moord op een familielid – nadat hij in elk van die gevallen een levensverzekering op hen had afgesloten. Hij verdiende er tonnen aan, en een groot deel daarvan had hij nodig om zijn (blanke) advocaat Tom Radney te betalen die hem elke keer wist vrij te pleiten.

Bizar genoeg allemaal, maar het zou nog bizarder worden. Want de bewoners van die streek van Alabama waren ervan overtuigd dat Maxwell voodoo praktiseerde en wel degelijk schuldig was aan de moorden. Bij de begrafenis van zijn vijfde slachtoffer, zijn stiefdochter, werd hij doodgeschoten door Robert Burns, een aanverwant. En ja: ook hier wist advocaat Radney de dader onschuldig te laten verklaren vanwege tijdelijke ontoerekeningsvatbaarheid.

Lees ook: Harper Lee, schrijfster van To Kill A Mockingbird, overleden

Als je dit in een roman zou verwerken zou het als wel érg vergezocht worden beschouwd, en misschien is dat een van de oorzaken waarom Harper Lee het boek over de zaak, waar ze tien jaar aan werkte, nooit afkreeg. Of zit het nog in haar verzegelde nalatenschap?

Pikant detail

Enter Casey N. Cep, een Amerikaanse publiciste die voor vele prestigieuze bladen schreef maar in dit boek, haar eerste, veel materiaal over de zaak heeft achterhaald en de worsteling van Harper Lee probeert te benaderen. Cep beschrijft de cultuur en de politiek van het nog goeddeels achterlijke en gesegregeerde Alabama voorbeeldig – een voorstel om Alabama uit de VS te laten treden haalde het net niet, om een pikant detail te noemen. Ze is daarnaast een terloopse biograaf van Harper Lee in deze levensfase, in de schaduw van Capote. ‘Ze wilde over Alabama schrijven als ze in New York was en ze wilde in New York zijn als ze in Alabama was.’

Over de reden waarom het boek nooit afkwam is ze terecht terughoudend en verzet ze zich tegen het clichébeeld van een writer’s block. Een prachtige reconstructie van een plattelandsdrama dat een literair drama werd, ingetogen en gewetensvol geschreven.

Correctie: in een eerdere versie van dit artikel werd gesproken over het uit de VN laten treden van Alabama. Dit moest VS zijn en is aangepast.