Kan Diemen onder biomassa uit?

Heel vaak komt het niet voor, dat de VVD en milieuactivisten elkaar vinden, vóór schone energie, het milieu en het terugdringen van fijnstof. En ook zelden zetten ze zich daarmee scherp af tegen GroenLinks.

Maar in Diemen, vlak naast Amsterdam, gebeurt „politiek gezien wel iets merkwaardigs”, erkent VVD-raadslid Bert Timmer. Zijn partij keert zich, gesteund door milieuactivisten, tegen de komst van een biomassacentrale in de gemeente. En de linkse coalitie wordt door diezelfde activisten juist fel aangevallen, omdat ze de komst van de centrale níet blokkeert.

Deze donderdag stemt de gemeenteraad over het afgeven van een zogeheten ‘Verklaring van geen bedenkingen’ voor de vergunning. Volgens de linkse coalitie (GroenLinks, D66, PvdA) zijn er geen juridische mogelijkheden de verklaring te weigeren. Maar (een deel van) de oppositie betwist dat, en vindt dat de gemeente juist wel stelling moet nemen.

De discussie over de komst van de biomassacentrale houdt de gemoederen in Diemen al maanden bezig. Vattenfall (voorheen Nuon) wil de bestaande gascentrale voor een deel ombouwen tot een biomassacentrale, waar hout verstookt wordt. De centrale moet de stadsverwarming voor Amsterdam en Almere gaan verduurzamen: woningen worden dan door de biomassacentrale verwarmd, in plaats door gas uit Groningen.

Maar over hoe duurzaam biomassa is, zijn de meningen verdeeld. Bij de stook van biomassa komt CO₂ vrij, gemiddeld zelfs meer dan bij een kolencentrale. Toch geldt het als klimaatneutraal, omdat de bomen die verbrand worden bij herplant het vrijgekomen CO₂ weer kunnen opnemen. Dat duurt jaren, maar ook als de bomen ‘natuurlijk’ afsterven stoten ze CO₂ uit. Alles hangt daarom af van welk hout wordt verstookt, of daarvoor bomen gekapt moeten worden en hoeveel er voor in de plaats komen.

Lees ook Energie uit zaagsel, hoe duurzaam is dat?

Zorgen over fijnstof

De afgelopen maanden kwam er in Diemen en omliggende wijken fel protest op gang. Een petitie van basisschoollerares Maaike Hillebrand werd binnen een maand bijna vijfduizend keer ondertekend. Vorige week liepen honderden kinderen mee in een protestmars tegen de centrale. Naast twijfels over duurzaamheid maken inwoners zich zorgen over een toename van fijnstof en de aanvoer van het hout, wat voor extra vrachtverkeer zorgt.

Behalve in Diemen roept ook in Arnhem, Haarlemmermeer en Zaandam de mogelijke komst van een centrale weerstand op onder de bevolking.

Ook GroenLinks zit met de centrale in haar maag, zegt het Diemense raadslid Hilda van ’t Riet. „Wij hebben grote zorgen, vooral over de luchtvervuiling. Wij willen hem niet!” Toch zal de partij donderdag voor het afgeven van de verklaring stemmen: volgens de partij is er geen juridische grond die te weigeren. „Met pijn in het hart”, benadrukt Van ’t Riet. „Maar het helpt niemand om nu ‘nee’ te zeggen en dan later door de rechter te worden teruggefloten.”

VVD’er Timmer betwist dat. Volgens hem laat de coalitie zich bang maken met een mogelijke schadeclaim van Vattenfall. Hij verwijst naar een juridische analyse, door de advocaat die ook de Urgenda-zaak voerde, waarin staat dat de gemeente de verklaring wel degelijk zonder gevolgen kan weigeren. „Niemand in Diemen wil dit. Dan moet je nu de politieke moed hebben en dit tegenhouden.”

Of Vattenfall inderdaad een schadeclaim zal indienen als de verklaring geweigerd wordt, wil een woordvoerder niet zeggen. „Maar wij denken dat we juridisch een goede zaak hebben.”

Als de raad donderdag akkoord gaat, is de bouw nog niet rond. Ook de provincie moet nog een bouwvergunning afgeven. Tegenstanders hebben bovendien al aangekondigd naar de rechter te stappen om de centrale alsnog proberen tegen te houden. De GroenLinks-wethouder die het dossier onder zich had, Jorrit Nuijens, stapte vorige maand op, nadat hij in Amsterdam gearresteerd was voor het verstoren van de openbare orde.

‘Doekje voor het bloeden’

Twee weken geleden tekende Vattenfall al wel een convenant met Diemen, Amsterdam en de provincie. Zo belooft Vattenfall het aandeel biomassa geleidelijk af te bouwen in ruil voor alternatieve bronnen als geothermie en aquathermie en bindt het zich aan duurzame eisen over de herkomst van de biomassa. Ook belooft het bedrijf extra te investeren in het minimaliseren van de fijnstofuitstoot.

Het heeft de bezorgdheid bij de tegenstanders niet weggenomen. „Een doekje voor het bloeden”, zegt Fenna Swart, inwoner van Amsterdam-Oost en samen met Jildert Huitema oprichter van het Comité Schone Lucht, één van de initiatieven die proberen de centrale tegen te houden. „Er zijn geen sancties afgesproken. Wij zeggen: stop met die onderhandelingen, want daarmee legitimeer je de biomassacentrale!”

Tot voor kort was Swart voor GroenLinks lid van de stadsdeelcommissie van Amsterdam-Oost. Ze stapte op, onder meer omdat het bestuur volgens haar onvoldoende deed met bezwaren tegen de biomassacentrale. Dat GroenLinks zegt de centrale niet te willen, blijkt volgens Swart „niet uit hun daden. En er zitten bij GroenLinks ook veel mensen die pro-biomassa zijn.” Ook initiatiefnemer van de petitie Hillebrand heeft twijfels. „Als ik ze hoor, denk ik wel eens: zijn jullie niet toch een tikkeltje vóór biomassa? En dat vind ik raar, voor zo’n partij.”

Dat Swart de VVD nu aan haar zijde vindt, ja, dat vindt ze zelf ook wel opmerkelijk. „Maar ik vind het indrukwekkend hoe kritisch de VVD in Diemen is.” Die partij bereidt voor donderdag een amendement voor, waarmee de verklaring alsnog wordt geblokkeerd. Liever blijft de VVD voorlopig gewoon gas gebruiken, zegt Timmer. „Wij worden ook steeds groener. Maar we zijn wel tegen overhaaste, vreemde beslissingen.”

„Wij hebben alles overwogen”, zegt GroenLinks-raadslid Van ’t Riet. „maar we kunnen echt niet anders.” Het is, erkent ze, een ongemakkelijk dossier. „Wij zijn hier fel tegen, maar wij moeten een verantwoord besluit nemen. Dat dilemma moeten we ook aan de bewoners proberen uit te leggen.”