Hemelse gospel en murmelende klankzee

De klik was er meteen, de app-groep niet veel later. „Gewoon, om ook buiten het zingen eens af te spreken”, vertellen Heleen, Joke en Annemarie. Het drietal leerde elkaar kennen tijdens de repetities voor the public domain, een koorwerk voor duizend (amateur)zangers van de Amerikaanse componist David Lang. Na uitvoeringen in New York en Berlijn beleefde het stuk afgelopen weekend zijn Nederlandse première tijdens de tiende editie van de Koorbiënnale.

Zaterdagmiddag, iets voor vijven. Op het Leonardo da Vinciplein in Schalkwijk (Haarlem) begint het te sputteren. De drukte is er niet minder om. Onder het toeziend oog van publiek en buurtbewoners hebben een dikke driehonderd zangers (weliswaar geen duizend maar nog steeds een imposante menigte) zich opgesteld in groepen van zo’n twintig man. Via een ingenieus netwerk van subdirigenten leidt Peter Dijkstra, chef van het co-producerende Nederlands Kamerkoor, de meute in veertig minuten door spreekkoren, vraag-antwoordspelletjes en rondcirkelende melodieën.

Of het werkte? Natuurlijk, niet elke ongeschoolde stem klonk even zuiver en de spanningsboog kon soms strakker. Niettemin was the public domain bij vlagen een overrompelende ervaring. Neem het moment waarop heen en weer schietende akkoorden versmolten tot een krachtige, eensluidende groepszang. Of die murmelende klankzee die tegen het einde opwelde uit driehonderd kelen.

Bovendien: een door amateurs gedragen project als the public domain dwingt je om verder te luisteren dan louter ‘de noten’ en de kwaliteit van hun uitvoering. Minstens even belangrijk lijkt hier de verbindende kracht van kunst.

Lees ook een interview met David Lang over zijn nieuwste werk: ‘Ik probeer beter te componeren dan ik kan’

De Franse curator en kunstcriticus Nicolas Bourriaud muntte er de term ‘relationele esthetiek’ voor. Dat klinkt – toegegeven – als een enge vorm van groepstherapie, maar komt feitelijk neer op de onderkenning dat kunst, naast een esthetische uitkomst, steeds vaker een doelbewuste sociale motivatie heeft.

Wethouder Marie-Thèrese Meijs (GroenLinks) nam zelf deel aan the public domain en kan het alleen maar onderschrijven: „Dit project gaat over samenwerken en gemeenschapszin. Juist daarom vind ik het prachtig dat het plaatsvindt in Schalkwijk, een multiculturele, vergrijzende wijk waar lang niet iedereen genoeg geld heeft om wekelijks naar De Philharmonie te gaan.”

Barok-gospel: hemels verbond

Dat muziek ook in de concertzaal kan verbinden, bleek zaterdagavond in het Muziekgebouw, waar Holland Baroque de handen ineensloeg met het London Community Gospel Choir. Op papier een curieuze combinatie. In klinkende praktijk een match made in heaven, zo bleek vanaf de krachtige, trotse koorinzet in Händels Zadok The Priest.

De arrangementen van Judith Steenbrink waren inventief, de Koreaan Minho Jeong beschikte over een prima countertenor en Neresa Maye tekende voor een nekhaarrijzende improvisatie in Thomas Tallis’ If Ye Love Me. Al had in de uitversterking de galm een paar standjes lager gemogen.