De weerstand wordt grimmiger bij de protesten in Hongkong

Honderden demonstranten hebben maandagavond enige uren het parlementsgebouw in Hongkong bezet. Ze drongen binnen aan het einde van een lange dag van straatprotesten tegen het wetsvoorstel dat uitlevering van verdachten aan China mogelijk moet maken. De politie maakte een einde aan de bezetting, maar pas nadat de demonstranten vernielingen hadden aangericht in de vergaderzaal, leuzen op de muren hadden gespoten en de Britse koloniale vlag hadden gehesen.

Met traangas dreef de politie de omliggende straten leeg. Veel activisten vertrokken rond middernacht vrijwillig uit het gebouw, sommigen moesten worden weggesleept. Voor zover maandagavond bekend zijn er geen gewonden gevallen of arrestaties verricht.

Eerdere massale protesten hadden voor de demonstranten niet tot het voor hen gewenste resultaat geleid. De bezetting van het parlement maandagavond laat zien dat de weerstand van de activisten tegen de wet grimmiger wordt.

1 Waarom laaien de protesten nu weer op?

Maandag was het precies 22 jaar geleden dat Hongkong van Britse in Chinese handen overging. Dat wordt elk jaar aangegrepen voor anti-Chinese demonstraties. Dit jaar is de viering extra beladen wegens de massale anti-Chinese demonstraties van de laatste weken. Directe aanleiding was de voorgestelde wetswijziging. Veel mensen vinden dat Hongkong met die wet zijn eigen, onafhankelijke positie verliest. Zij vinden ook dat China zich veel te veel met de interne zaken van Hongkong bemoeit.

2 Maar Hongkong is toch gewoon een deel van China?

In 1997 werd China verantwoordelijk voor het buitenlands beleid en de defensie van Hongkong. Intern mocht Hongkong zijn eigen, op Britse leest geschoeide rechtssysteem handhaven. Dat principe heet ‘één land, twee systemen’. De machtsoverdracht wordt elk jaar gevierd met het hijsen van de Hongkongse en Chinese vlaggen en het zingen van het Chinese volkslied. Daarbij zijn hoogwaardigheidsbekleders uit China en Hongkong aanwezig. Dit jaar was de viering kleinschaliger en meer afgeschermd om te voorkomen dat de ceremonie verstoord zou worden. Dat gebeurde niet, maar demonstranten ramden overdag wel al een toegangsdeur van het parlement, waarbij het glas versplinterde.

De demonstranten eisen dat de wet definitief van tafel gaat en dat Carrie Lam vertrekt. Ook willen ze een onafhankelijk onderzoek naar het politieoptreden tijdens een grote demonstratie op 12 juni. Daarbij raakten zeker tachtig mensen gewond, zowel demonstranten als agenten. Na die confrontatie schortte Carrie Lam de wet voor onbepaalde tijd op, maar de vrees is dat hij over een tijdje alsnog zal worden ingevoerd.

Lees ook: Politie verjaagt demonstranten uit parlement Hongkong

3 Steunt iedereen het protest?

Op zondag was er een demonstratie van Hongkongers die zich juist achter de politie schaarden. Zij droegen Chinese en Hongkongse vlaggen mee en keerden zich in sommige gevallen tegen de aanwezige journalisten. Op een filmpje dat op sociale media circuleert is te zien hoe een demonstrant zijn middelvinger opsteekt tegen een buitenlandse fotograaf, en hem uitscheldt voor Amerikaan.

Aan de mars zondag namen volgens schattingen van de organisatie zo’n 165.000 inwoners deel, veel minder dan de geschatte twee miljoen mensen die op het hoogtepunt in juni tegen de wet de straat op gingen.

4 Activisten hadden gevraagd om het onderwerp tijdens de G20, afgelopen weekend in Osaka, ter sprake te brengen. Is dat gebeurd?

Daarover is niets naar buiten gekomen. De Amerikaanse president Trump stelde voorafgaand wel dat hij Hongkong wilde aankaarten bij zijn Chinese ambtgenoot Xi Jinping, maar dat heeft hij in elk geval niet in het openbaar gedaan.

Ook Nederland heeft zich stil gehouden. In Beijing, voorafgaand aan zijn bezoek aan Osaka zei premier Rutte daarover: „In Hongkong zijn de amendementen nu on hold gezet, dus Nederland is niet voornemens daar het initiatief in te nemen.”

De laatste Britse gouverneur van Hongkong, Chris Patten, heeft er bij het Verenigd Koninkrijk op aangedrongen om een „veel strengere houding” aan te nemen tegen China.

Lees ook: Carrie Lam was net iets te ijverig

5 Wat zegt de Chinese overheid over de spanningen in Hongkong?

Tijdens een persconferentie twee weken geleden zei de minister van Buitenlandse Zaken dat westerse krachten de stabiliteit van Hongkong proberen te ondermijnen. Dat wordt waarschijnlijk ook de draai die China binnenslands aan de protesten zal geven, voorzover die tenminste niet worden doodgezwegen.

6 Hoe groot is de kans dat de eisen van de demonstranten worden ingewilligd?

Die kans lijkt nog steeds heel klein. Het meest kansrijk is een onderzoek naar het politieoptreden, ook omdat sommige pro-Beijing-parlementsleden daarvoor zijn. Zij hopen dat daarna de rust terugkeert, maar ook die kans is klein. De demonstranten houden vast aan hun eisen dat de wet voorgoed van tafel moet en dat Carrie Lam aftreedt.

7 Dat is dus een patstelling. Wat gaan de demonstranten doen als ze hun zin niet krijgen?

De harde kern zal zich blijven verzetten. Als dat met geweld gepaard gaat, bestaat de kans dat de bredere Hongkongse bevolking zich afzijdig gaat houden van de protesten. Naarmate de acties gewelddadiger worden, is het voor de overheid makkelijker om te zeggen dat het hier om ordinaire oproerkraaiers gaat.