‘Even appen’ op de fiets is verleden tijd

Om de hoek bij station Utrecht Centraal loopt het fietspad op het Smakkelaarsveld over in dat van het Vredenburg. De twee fietsbanen in het centrum gelden volgens de Fietsersbond al jaren als de drukste van het land. Hier is het voor de oplettende fietser al een opgave om tussen de stadsbussen, auto’s en voetgangers door te manoeuvreren.

Toch weerhoudt de constante stroom van mensen sommige fietsers er niet van om af en toe op de telefoon te kijken. „Nog even een appje sturen”, vertelt de 34-jarige Willem van Roosmalen, terwijl hij langzaam bij het verkeerslicht aankomt. Dagelijks pendelt de ondernemer tussen zijn woning in het centrum en het station. Hij probeert bewust te zijn van de gevaren van het gebruiken van de telefoon op de fiets. Maar dat is lastig, meent Van Roosmalen. „Je bent snel geneigd om te kijken of je nog een berichtje hebt gekregen.”

Die constante afleiding van de telefoon, was voor minister Cora van Nieuwenhuizen (Infrastructuur en Waterstaat, VVD) de reden om een wetswijziging in te dienen die het gebruik van de telefoon op de fiets beboet. Vanaf maandag kunnen fietsers een boete van 95 euro krijgen als ze tijdens het rijden een mobiele telefoon in hun handen hebben. In de wet wordt de term ‘mobiele telefoon’ bovendien veranderd in ‘mobiele elektronische apparaten’. Dit om de wet „toekomstbestendig” te maken.

Stilstaand een blik op het scherm werpen, mag nog wel. Handsfree navigeren en muziek luisteren mogen ook, mits je het omgevingsgeluid kan horen. „Bijvoorbeeld door maar één oordopje te gebruiken. Of het volume laag te zetten”, aldus de website van de Rijksoverheid.

Toename elektrische fietsen

Sinds 2002 is het verboden om tijdens het besturen van gemotoriseerde voertuigen een mobieltje vast te houden. Sinds 2009 geldt dit ook voor snorfietsers. Fietsers ontsprongen de dans omdat zij minder ongelukken zouden veroorzaken in het verkeer.

Maar daar is de afgelopen 17 jaar verandering in gekomen, vindt de minister. Meer mensen hebben een mobiele telefoon en op de fietspaden is het drukker geworden. Daarnaast ligt de gemiddelde snelheid tegenwoordig hoger door de toename van mensen met een elektrische fiets.

Maar hoe onveilig is het gebruiken van een telefoon op de fiets? Bert van Wee, hoogleraar Transportbeleid bij de TU Delft, onderzocht samen met de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV) de gevaren van bellen en appen op de fiets. Hiervoor vroegen ze 2.249 Nederlanders die minimaal één keer per week op de fiets zitten een enquête in te vullen. „Daaruit bleek dat het luisteren van muziek of bellen niet voor direct hogere risico’s zou zorgen. Uit eerder onderzoek weten we dat gebruik van apparaten waarbij je je ogen niet op de weg hebt, wel veel gevaarlijker is.”

Van Wee vindt het uitdelen van boetes „een goede ontwikkeling.” Doe je dat niet, zo meent hij, dan geef je „een verkeerd signaal af. Alsof je tegen fietsers zegt: gebruik je mobiel maar.”

Compenserend gedrag

Dat het gebruiken van de telefoon niet tot meer ongelukken leidt, zou volgens de hoogleraar kunnen komen door zogenoemd ‘compenserend gedrag’ van weggebruikers. Mensen passen hun rijgedrag aan als ze weten dat ze een verhoogd risico lopen, zo is het idee.

Zo zouden fietsers met telefoon in de hand langzamer trappen en autobestuurders zouden rustiger rijden bij het zien van telefonerende fietsers. „Er zijn ook mensen die trager rijden als er kinderen op de stoep spelen”, vergelijkt Van Wee.

Hoe groot het aandeel van telefoons bij verkeersongelukken precies is, maakt voor minister Van Nieuwenhuizen niet uit. „Elk door appen of bellen op de fiets veroorzaakt ongeval is er een te veel”, schreef ze eerder in een brief aan de Tweede Kamer. De uitbreiding van de bestaande wet is vooral bedoeld om „heel nadrukkelijk een norm te stellen”, laat een woordvoerder van de minister weten.

In september vorig jaar trapte minister Van Nieuwenhuizen de campagne ‘MONO’ af. Samen met de ANWB, Flitsmeister, Veilig Verkeer Nederland, Fietsersbond, TeamAlert, Nederland ICT en provincies werd een ‘grootschalige campagne’ gestart. Radio- en tv-spotjes, attentieborden langs de weg en berichten op sociale media moeten weggebruikers ontmoedigen hun telefoon te pakken.

„De mensen weten het nu”, zegt een woordvoerder van de politie. En dus delen agenten vanaf vandaag boetes uit. Er worden geen extra agenten ingezet om te controleren. De minister gaat „monitoren” wat de resultaten zijn van de wet.