Na nacht vergaderen is EU-topbaan voor Timmermans nog steeds binnen bereik

Wordt Frans Timmermans alsnog de nieuwe voorzitter van de Europese Commissie? De laatste ontwikkelingen in Brussel, waar EU-leiders sinds zondagmiddag bijeen zijn, wijzen in die richting. Althans: Timmermans zou een kans kunnen krijgen om een meerderheid te bouwen rondom zijn kandidatuur, aldus ingewijden.

Maar na een hele nacht doorpakken waren EU-leiders er vanochtend vroeg nog steeds niet uit. Struikelblok is ondermeer de Europese Volkspartij (EVP). De christendemocraten zouden bereid zijn om de kandidatuur van Timmermans te steunen, maar eisten daar vannacht een hoge prijs voor. Zij wildlen flink worden gecompenseerd voor het opgeven van hun claim op de Europese Commissie.

Lees ook: Timmermans liet op zich wachten

De Duitse bondskanselier Angela Merkel waarschuwde zondag al bij aankomst op de top dat het geen ,,gemakkelijke onderhandelingen” zouden worden ,,op z’n zachtst gezegd”. Even daarvoor had Merkel overleg gehad met haar EVP-collega’s over een mogelijk scenario met Timmermans als Commissievoorzitter, in ruil voor een groter EVP-aandeel in de overige EU-topbanen die verdeeld moeten worden. Maar ze stuitte op onbegrip. „De overgrote meerderheid van de EVP-premiers is er niet van overtuigd dat we het voorzitterschap zo gemakkelijk moeten opgeven”, zei de Ierse premier Leo Varadkar.

Eerder die dag leken de kansen van Timmermans nog een stuk gunstiger. Europees ‘president’ Donald Tusk, die namens de regeringsleiders spreekt en de banenpuzzel moet leggen, zei zondagmiddag tegen fractieleiders in het Europees Parlement dat het moment is aangebroken om de kandidatuur van Timmermans te „testen”. Hij noemde de naam van de Nederlander niet, maar had het over „een socialist”, en er is maar één kandidaat om Commissievoorzitter te worden namens de Europese socialisten.

Lees ook: Kan Timmermans voorzitter van de Commissie worden?

Het voorstel om Timmermans naar voren te schuiven bleek afkomstig van Frankrijk, Duitsland, Nederland en Spanje. Die vier landen denken dat Timmermans in staat is om voldoende steun te verzamelen, zowel onder regeringsleiders als in het Europees Parlement. Afgelopen week bleek dat de Duitser Manfred Weber, kandidaat namens de christendemocraten, daar niet in slaagt, ook al kwam zijn politieke familie als grootste uit de recente EU-verkiezingen.

Luister ook naar deze aflevering van onze podcast NRC Vandaag: Hoe gaat de macht in Brussel verdeeld worden?

Een vorige top, tien dagen geleden, eindigde in een impasse, waarbij vooral Merkel en de Franse president Emmanuel Macron lijnrecht tegenover elkaar kwamen te staan. Macron en Merkel zagen elkaar de afgelopen dagen opnieuw, in de coulissen van de G20-top van belangrijkste industrielanden in Japan. Zaterdagochtend liet Merkel doorschemeren dat er een compromis in de maak is. Weber zou op basis hiervan een troostprijs krijgen, zoals het voorzitterschap van het Europees Parlement. Zondag temperde Merkel echter de verwachtingen. „Tusk wacht een moeilijke opgave.” Varadkar maakte duidelijk dat er nog geen compromis is. „Als EVP hebben we niet ingestemd met het in Osaka afgesproken pakket.”

De top begon uiteindelijk met grote vertraging door het vele bilaterale overleg dat moest worden gevoerd. Rond negenen was het zover, rond elven werd de bijeenkomst alweer opgeschort, voor een nieuwe bilaterale consultatieronde, waarbij alle EU-leiders langsgingen bij Tusk. Dat ging zo de hele nacht door. Maandagochtend om zeven uur de top, met alle 28 leiders in één zaal, weer hervat voor een nieuwe poging om de impasse te doorbreken.

Dit artikel is maandagochtend geactualiseerd