Grenswacht VS vindt zeep en luiers niet nodig voor migrantenkinderen

Kinderen in kleren die onder de snot en kots zitten. Peuters met diarree, maar zonder luier. Jonge moeders met een doodvermoeide oogopslag, die met hun kroost al dagen op een betonnen vloer en onder een isolatiedekentje moeten slapen. Iedereen verkouden en hoestend, velen met de griep.

De overvolle cellen van het detentiecentrum van de Border Patrol in het Texaanse grensstadje McAllen mocht Toby Gialluca niet bezoeken. Maar de Amerikaanse advocate kon samen met andere collega’s wel drie dagen lang migranten naar een kamertje roepen en ze daar vragen stellen. Uit die interviews werd haar duidelijk, „dat zich onder onze ogen een mensenrechtentragedie voltrekt. Een bewust gecreëerde humanitaire crisis”, vertelt Gialluca over de telefoon.

Donderdag maakte een foto van een verdronken vader en dochter bij grens VS-Mexico veel los

Haar bevindingen komen overeen met die van andere buitenstaanders die deze maand detentiecentra van de Amerikaanse grenswacht bezochten. Door de sterke toename van het aantal migranten aan de zuidgrens zitten deze al weken overvol.

Volgens Gialluca ontbreekt het de migranten aan de meest basale hygiëne en aan eten. „Ze kunnen amper douchen, er is in de cellen geen stromend water of zeep. Ze kunnen zelfs hun handen niet wassen.” Niet na toiletbezoek – dat sterk ingeperkt is – en ook niet voor het eten. „Er zijn geen tissues. Geen schone kleren. Geen tandenborstels. Als je mensen op deze manier samenpakt, is het onontkoombaar dat ze massaal ziek worden. En dat gebeurt dan ook.”

Minderjarigen zijn gescheiden van volwassen gezinsleden. Pubers moeten op de kleintjes passen, zagen medewerkers van Human Rights Watch (HRW), die een centrum in Texas bezochten. Een 14-jarige migrante droeg er zorg voor een 4-jarige, die vastzat zonder familie. Een 11-jarige jongen moest voor zijn peuterbroertje zorgen. Toen ze de broertjes interviewden, viel de jongste in slaap op twee aan elkaar geschoven stoelen, schrijven ze in een verslag. „Waarschijnlijk het meest comfortabele bed dat hij in weken had.”

Lees ook: Migratie is vooral voor de Democraten giftig dossier

Kinderen en ouders gescheiden

Volgens de eigen richtlijn mag de grenswacht migranten maximaal 72 uur in deze centra vasthouden. Maar omdat de hele opvangketen verstopt is, wordt die termijn stelselmatig overschreden. Soms tot drie weken: langer mogen kinderen niet vastgezet worden, volgens een gerechtelijke uitspraak uit 1997 (het zogeheten Flores-arrest).

Van oudsher waren het vooral volwassen Mexicaanse mannen op zoek naar werk die de zuidgrens overstaken. Gaandeweg dit decennium is het profiel van migranten sterk veranderd. In mei werden 144.000 mensen geweerd en onderschept, het hoogste aantal in 13 jaar. Ruim de helft waren gezinnen en 8 procent bestond uit alleenreizende minderjarigen. Het zijn bijna allemaal asielzoekers, op de vlucht voor geweld, armoede en slecht bestuur in Midden-Amerika.

De regering-Trump ziet niet zozeer de crisis in Midden-Amerika, als wel de Flores-bepaling als oorzaak dat zich zoveel gezinnen melden. Migranten zouden bewust met kinderen zijn gaan reizen, om zo de behandeling van hun asielverzoek in vrijheid af te kunnen wachten. Om deze „maas in de wet” te dichten begon de regering-Trump haar omstreden praktijk om gezinnen te scheiden, opdat in ieder geval de volwassenen langer vastgezet kunnen worden. Ze kan door ‘Flores’ niet anders, stelt ze.

Er zijn echter sterke aanwijzingen dat de regering deze aanpak ook inzet om migranten te ontmoedigen en af te schrikken. Na Trumps aantreden, begin 2017, vertoonde de instroom van migranten eerst een dip. Al snel begonnen de aantallen alweer op te lopen. April 2018 werd op het ministerie van Binnenlandse Veiligheid (DHS) een intern memo opgesteld dat de scheidingen van ouders en kinderen „de effectiefste manier” noemde om de migratiecijfers te laten dalen.

Middenin de groeiende maatschappelijke ophef over de gebrekkige opvang werd woensdag een hoge DHS-ambtenaar vervangen. Een paar dagen eerder werd al een berucht detentiecentrum in het afgelegen Texaanse stadje Clint ontruimd. Toch ziet Gialluca de situatie niet snel verbeteren. „Ze kijken steeds hoe ver ze kunnen gaan en of ze er mee weg kunnen komen. Het gaat niet mis uit onkunde, maar omdat het de bedoeling is. Dit is systematisch.”

Lees ook de column van Clarice Gargard: Hoe de grens van wat acceptabel is opschuift

Sinds eind vorig jaar zijn, voor zover bekend, zes zieke minderjarigen in detentie omgekomen. Grenswachten zijn niet opgeleid om kinderen op te sluiten, stelt Gialluca. „Er zitten goede tussen, maar ook hele onaardige individuen die zichzelf als cipiers zien en de kinderen als gevangenen.”

Tegelijkertijd is er toen in de zomer van 2018 grote ophef losbrak toen duizenden kinderen lange tijd ‘onvindbaar’ bleken, geen systeem opgetuigd om ouders en kinderen te herenigen. De verschillende instanties in de Amerikaanse bureaucratie werken langs elkaar heen. Soms hadden hun ouders onder dreiging van vervolging een schikking getroffen, waarna ze gedeporteerd waren, terwijl de kinderen nog in de VS zaten.

De kinderen die aan de grens vastzitten, hebben veelal familieleden in de VS bij wie ze ondergebracht zouden kunnen worden. In plaats daarvan houden de autoriteiten ze in de detentieketen „als pionnen in migratiehandhaving”, stellen HRW en migrantenorganisaties. Ze zouden dienen als ‘aas’ om familieleden te lokken die illegaal in de VS wonen. Zodra die zich melden en blijkt dat ze illegaal zijn, worden ze opgepakt en uitgezet.

Lees ook: VS willen hun zuidgrens verder zuidwaarts duwen

Na haar gesprekken in McAllen betwijfelt Gialluca of de chaos aan de grens jongeren thuis zal houden. Veel migranten vluchten voor de straatbendes en het wijdverbreide seksuele geweld in de regio. „Veel van de jonge moeders die ik sprak, waren zwanger geworden na onvrijwillige seks.”

De maras, bendes, persen in Midden-Amerika hele buurten af. Ze ronselen kinderen zodra ze de puberteit bereiken: de meisjes als seksslaaf, de jongens als voetsoldaten in hun straatoorlog. Hoe streng de VS ook optreden, het zal de migranten niet afschrikken, vermoedt Gialluca: „Als je alleen de keuze hebt tussen je kind vermoord zien worden of naar de VS te reizen en daar gescheiden te worden van je kind, zou ik ook de laatste optie kiezen.”