De Huawei-wolf vecht terug

‘Huawei heeft vechters nodig; 180.000 generaals en commandanten, een legioen van intellectuelen.” Het citaat komt uit een blauw boekje dat bij de lobby van de Huawei-vestiging in Amsterdam ligt. Pioneers luidt de titel; een ode aan de expats die de Chinese telecomreus groot maakten in het buitenland. ‘Helden’ die contracten afsloten met Britse providers of de ontberingen in Burundi doorstonden en de Huawei-omzet met tientallen miljoenen dollars lieten stijgen.

De auteur windt er geen doekjes om: „Echte leiders worden geboren uit confrontaties. Ze mogen tegendraads zijn, als ze maar succes boeken.” Dat past bij de ‘wolvencultuur’ die Huawei-oprichter Ren Zhengfei propageert: een roedel die nauw samenwerkt, „een onoverwinnelijke geest en heroïsche vasthoudendheid.”

Zoveel heldhaftigheid op één pagina oogt wat dramatisch. Maar de vechtlust komt van pas nu Huawei speelbal is in de handelsoorlog tussen China en de Verenigde Staten.

De Amerikanen laten geen gelegenheid onbenut om te benadrukken dat de Chinese overheid Huawei kan dwingen informatie van klanten te stelen. En hoewel er geen bewijs is dat Huawei spioneert via achterdeurtjes, is de angst voor mogelijke toekomstige problemen genoeg om Chinese technologie op afstand te willen houden.

Invoering van een nieuwe ‘techniekgeneratie’ is voor providers van mobiele telecommunicatie een logisch moment om te wisselen van netwerkleverancier. Daarom grijpen de Amerikanen de introductie van 5G aan om de druk op China op te voeren en de opmars te stoppen van Huawei, met 95 miljard euro omzet marktleider in telecomapparatuur.

Lees ook dit achtergrondverhaal: Trump heeft de achilleshiel van China gevonden

Australië en Japan volgen het advies van de VS op, andere landen zien minder bezwaar. Om Nederland te overtuigen, begonnen de VS een lobbycampagne waarbij onder anderen hun ambassadeur Pete Hoekstra van zich liet horen.

En dat werkt. Vorig jaar reikte premier Mark Rutte nog een prijs uit aan Huawei, wegens de ‘gestage bijdrage’ die het Chinese bedrijf aan de Nederlandse economie leverde. Nu vergadert de ministerraad over de vraag of Nederland Huawei wel kan vertrouwen in de nationale telecomnetwerken. Komende week, is de verwachting, wordt de knoop doorgehakt of T-Mobile, KPN en VodafoneZiggo in hun nieuwe mobiele netten Chinese apparatuur kunnen (blijven) gebruiken.

Shitstorm

Elke ochtend als Gert-Jan van Eck het nieuws checkt, is het raak: Huawei in het wereldnieuws. Van Eck is operationeel directeur van Huawei Nederland. Hij is verantwoordelijk voor public affairs – de externe betrekkingen.

De „shitstorm” waarin Huawei verzeild raakte, woedt sinds 2018 en gaat maar niet liggen. Intern verkeert het bedrijf in crisismodus, zegt Van Eck. „De druk werd in crescendo opgevoerd na het mislukken van de onderhandelingen tussen de VS en China.” 

De arrestatie van Huaweis financieel directeur Meng Wanzhou, in december 2018, bleek de opmaat. De echte klap kwam in mei, toen Google de ondersteuning van Huawei met updates voor het besturingssysteem Android moest intrekken. Het exportverbod van Trump, die Huawei op de verboden lijst voor Amerikaanse leveranciers zette, is dodelijk efficiënt.

Die uitsluiting kwam voor Huawei als een verrassing. In een maand tijd daalde de verkoop van zijn smartphones buiten China met 40 procent. Ook in Nederland is de verkoop van Huawei-telefoons in één klap gehalveerd, beamen providers. De gevolgen zijn hier relatief beperkt; in Nederland verkopen Apple en Samsung beter. Maar de Android-ban doet pijn: dit jaar verwacht Huawei wereldwijd een omzetval van 30 miljard dollar.

Het bedrijf ervaart hoe snel het vertrouwen van consumenten verdampt zodra de houdbaarheid van smartphones in twijfel getrokken wordt. Tegen gebrek aan chips van Intel en Qualcomm kon Huawei zich enigszins wapenen door voorraden aan te leggen. Zelf een alternatief voor Android ontwikkelen is moeilijk en lijkt, in ieder geval in Europa, tot mislukken gedoemd.

Elk normaal bedrijf zou omvallen als de omzet in één klap met een derde terugvalt, zegt Van Eck. „Maar omdat Huawei niet beursgenoteerd is, kunnen we ons beter tegen zulke tegenvallers weren.”

Op papier hebben 96.768 Huawei-medewerkers aandelen in het bedrijf. Anderen hebben een soort medewerkersparticipaties. Na zeven jaar kunnen ze dan aandelen krijgen, waarmee ze kunnen stemmen. Of personeel echt invloed heeft op het beleid van de multinational, valt te betwijfelen – het blijft een erg hiërarchisch bedrijf, zeggen oud-medewerkers.

Een menselijk gezicht

Huawei liet de beschuldigingen over onveilige apparatuur aanvankelijk over zich heen komen. „We vonden dat we ons niet hoefden te verdedigen tegen onzin. Dat is keurig en bescheiden”, zegt Gert-Jan van Eck. „Maar dat werkt dus niet.” 

Hij is blij dat Huawei-oprichter Ren Zhengfei naar buiten trad om het bedrijf te verdedigen. „Huawei heeft een menselijk gezicht nodig”, zegt Van Eck. „Je kunt je niet alleen verdedigen met techniek of producten. Dat is te koud.”

Wat ook niet helpt, is dat Huawei werkt met drie om beurten optredende topmannen. Dat verhoogt de herkenbaarheid van het bedrijf niet. Dan maakt de 74-jarige multimiljardair Ren Zhengfei – wiens vermogen door zakenblad Forbes geschat wordt op 1,7 miljard dollar – een betere indruk. Hij wordt neergezet als een vaderfiguur, een ondernemer die uit het niets zijn bedrijf opbouwde. Zijn lidmaatschap van de communistische partij of zijn werk bij het Chinese leger worden gepresenteerd als noodzakelijkheden uit het verleden, die geen rol meer spelen in de bedrijfsvoering.

Ren Zhengfei slaat een verzoenende toon aan: hij vindt het bijvoorbeeld niet kies als China wraak zou nemen door Apple-producten te blokkeren. Hij betuigde zelfs in het openbaar zijn bewondering voor Apple. „We kunnen van ze leren als het gaat om privacy.”

Zijn kinderen zijn Apple-fans, vertelde de Huawei-oprichter. Dochter Meng Wanzhou had een MacBook, een iPad en iPhone bij zich toen ze werd aangehouden. „Ook Huawei-medewerkers mogen op hun werk rustig Apple gebruiken. Of een Samsung-telefoon. Geen enkel probleem”, zegt Van Eck, terwijl hij zijn iPhone op stil zet.

De pioniersgeest en de ‘wolvencultuur’ die Ren Zhengfei nastreeft, is ondernemerschap Chinese stijl, verklaart Van Eck. „In westerse oren klinkt het misschien wat overdreven, maar opoffering en inzet voor het bedrijf worden in China hoog gewaardeerd.”

In die vriendelijke Ren Zhengfei schuilt ook een agressieve ondernemer, die zich de ellende van het straatarme China in de jaren zestig levendig herinnert en die meebouwde aan de economische grootmacht die het land nu is.

Minder Chinees

Tot twee jaar geleden leek er in Europa geen vuiltje aan de lucht voor China. China’s innovatietempo was fashionable, zegt Van Eck. Nu dringt het besef door dat het land groter en machtiger wordt, en woedt een handelsoorlog die „over de rug van Huawei” wordt uitgevochten.

Alles wat uit China komt, lijkt opeens verdacht. Maar eigenlijk is Huawei geen Chinees bedrijf, vindt Van Eck. „We zijn een multinational, met 180.000 werknemers in 170 landen, en onderzoekscentra in heel Europa. De Chinese overheid heeft geen aantoonbaar belang in Huawei. Terwijl onze concurrenten Ericsson en Nokia wel Chinese joint ventures hebben waar de Chinese overheid voor 51 procent in zit”, zegt Van Eck. Hij werkte vroeger zelf voor Ericsson en KPN.

Van de 600 medewerkers in Nederland is een kwart Chinees. Een deel van de andere medewerkers hier heeft een Chinese achtergrond. Ook vier van de zes Nederlandse directieleden komen uit China.

Het is de bedoeling dat het aantal expats wordt teruggebracht naar 15 procent. Huisvesten van Chinese medewerkers is kostbaar, zegt Van Eck. Bovendien wil Huawei „opgaan” in de Nederlandse maatschappij: „We zijn liever lokaal georiënteerd, willen er echt een Nederlands bedrijf van maken.”

Het Europese Huawei-hoofdkantoor staat in Düsseldorf, maar Nederland is voor Europa ook van groot belang. In Eindhoven staat het Europese distributiecentrum van de zakelijke tak, en vrijwel alle Huawei-omzet van buiten China loopt via een holding in Amsterdam. Volgens het jaarverslag ging het in 2017 om 30 miljard euro, waarover Huawei 1,2 miljard euro winst maakte en 430 miljoen euro belasting betaalde.

In Voorburg zit de zogeheten carrier-tak, die over telecomnetwerken gaat. Huawei is volop aanwezig in de Nederlandse netwerken: bij KPN in het kernnet en klantensystemen, bij T-Mobile verzorgt Huawei het radionetwerk. Daarnaast levert het bedrijf apparatuur aan VodafoneZiggo. KPN heeft aangegeven Huawei voor het radionetwerk te willen, mits de overheid geen bezwaren heeft.

Lees ook dit achtergrondverhaal: China zit al overal in onze netwerken

Mogen KPN, T-Mobile en VodafoneZiggo Huawei in hun netwerk blijven gebruiken? Veiligheidsdienst AIVD waarschuwde al voor te grote afhankelijkheid van Chinese telecomapparatuur. Een taskforce onder leiding van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid deed onderzoek waarvan de bevindingen elk moment bekend kunnen worden.

Van Eck heeft er alle vertrouwen in: „We hebben een overheid die zich op de feiten baseert.”

Inzage in softwarecode

Om Europese overheden gerust te stellen biedt Huawei veiligheidsdiensten inzage in de softwarecode, via een Cyber Security Center in Brussel. „We zijn de enige netwerkleverancier die zo transparant is”, zegt Van Eck.

Huawei zou nog een stap verder kunnen gaan door openbronsoftware te gebruiken. Bart Jacobs, hoogleraar computerbeveiliging in Nijmegen, deed die suggestie onlangs in een brief aan minister Ferdinand Grapperhaus (Justitie en Veiligheid, CDA). Nederland zou alle netwerkleveranciers kunnen vragen om zulke software, die door iedereen gecontroleerd kan worden. Alle code inzichtelijk maken voor buitenstaanders is echter geen haalbare kaart, vindt niet alleen Huawei, maar ook concurrent Ericsson.

Volgens Van Eck is het niet mogelijk je te verdedigen als de VS je „kapot” proberen te maken. Toch wil Huawei assertiever zijn; het klaagde de Amerikaanse provider Verizon aan wegens ongeoorloofd gebruik van patenten. Huawei benadrukt graag dat het vooroploopt in onderzoek en ontwikkeling; in Europa is het na Siemens het bedrijf dat de meeste patenten laat registreren.

In de VS probeert Huawei de Amerikaanse ban aan te vechten via de rechter. Daarbij weet het zich gesteund door Amerikaanse leveranciers die een deel van hun omzet kwijtraken – met name chipleveranciers. Ook Google weert zich tegen het verbod; het internetbedrijf heeft er geen belang bij dat een van de grootste gebruikers van Android naar een eigen besturingssysteem overstapt.

Superman

Huawei heeft geen idee hoe groot de schade op termijn uitpakt. „We groeien nog steeds”, zei Ren Zhengfei deze week, al is het vooralsnog met 30 miljard dollar minder dan voorzien. „Dat is voor ons een klein bedrag”, voegde de oprichter eraan toe.

De expansiedrift van Huawei is er niet minder om geworden. Pioneers, het boekje over Huawei-helden, legt uit dat Huawei zich aan de westerse regels aanpaste en zo internationaal kon blijven groeien. Maar, schrijft auteur Tian Tao, „we moeten onszelf ook niet te veel regels en beperkingen opleggen. Dat zou de jaren van snelle groei tenietdoen en op Huawei hetzelfde effect hebben als kryptoniet op Superman.”

Dat advies lijkt achterhaald nu Huawei er juist alles aan doet volgens de regels te spelen. Dat wordt ook het Nederlandse personeel op het hart gedrukt, tijdens de town hall meetings – in frequentie inmiddels opgevoerd van eens per kwartaal naar elke maand sinds Amerika zijn pijlen op Huaweis Europese belangen richtte.

„We moeten onze stoep schoonhouden”, houdt Van Eck zijn mensen voor. „De kleinste dingen kunnen schadelijk zijn. Tot twee jaar geleden zijn nooit vraagtekens gezet bij de veiligheid van onze producten. Nu wordt alles uitvergroot. Nederland ligt niet wakker van achterdeurtjes in WhatsApp of Cisco, maar er hoeft maar één beschuldiging te zijn aan het adres van Huawei, en de wereld staat op zijn kop.”

Correctie (21 juni 2019): In een eerdere versie van dit artikel stond dat Ferdinand Grapperhaus minister is namens de VVD. Hij is dat namens het CDA. Dat is hierboven aangepast.