Waarom verkocht Bergen huizen voor de helft van de waarde?

Aan de Huismansweg in Schoorl, een smalle straat omringd door bomen en heggen, staan volgens huizenwebsite Funda twee woningen te koop. De ene – nummer 1 – is een witte villa met een sauna en kost bijna 1,2 miljoen euro. De ander – nummer 17B – is een vrijstaand huis met een eigen studio en kost zowat 1 miljoen euro.

Tegenover nummer 1 staat het vrijstaande huis op 2A. Dit pand was tot vier jaar terug in het bezit van de gemeente Bergen, waartoe Schoorl behoort. En net als veertien andere panden is het na 2013 verkocht, omdat de gemeente toen besloot dat het moest worden afgestoten.

Het pand aan de Huismansweg 2A werd in 2015 verkocht voor 225.000 euro, Die prijs is onvergelijkbaar met die van omliggende huizen, of met de waarde die lokale makelaars destijds taxeerden. Zij vonden de Huismansweg 2A eind 2014 395.000 euro waard. De WOZ-waarde was nog hoger: 474.000 euro.

Zo valt bij meer panden die sinds 2013 door de gemeente Bergen zijn verkocht de transactieprijs op. In gemeentelijke documenten, die via de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) openbaar zijn geworden en in handen zijn van NRC en NH Nieuws, is te zien hoe zeker zeven woningen voor de helft of minder van de taxatie- of WOZ-waarde zijn verkocht. Een huis aan de Visserstraat in Egmond aan Zee – WOZ-waarde 147.000 euro – werd in 2015 voor 45.000 euro van de hand gedaan.

Bij deze zeven transacties had de gemeente op basis van de taxaties een bedrag van bijna 1,5 miljoen euro kunnen verdienen. In plaats daarvan brachten de woningen ruim 727.000 euro op – een verschil van meer dan 750.000 euro.

Aangifte

Onttrekking van gemeenschapsgeld, vindt Fred Vos, beheerder van de Facebookgroep Samen Bergen Verzetten. De groep heeft zich tot doel gesteld willekeur en corruptie binnen de gemeente Bergen aan te tonen – BNNVARA zendt er woensdagavond een programma over uit op NPO2. Vos heeft de documenten via de Wob verkregen en wil nu aangifte doen van fraude. Hij zegt: „Als je huizen voor zoveel onder de taxatiewaarde verkoopt, dan kun je het geld net zo goed weggooien. 45.000 euro voor een huis, dat is toch debiel?”

Lees ook: Dit is hoe boze burgers in Bergen het lokale bestuur het leven zuur maken

Vos krijgt steun van de lokale partij Gemeentebelangen, met 1 van de 21 zetels de volledige oppositie in de gemeenteraad. „Dit is financieel wanbeleid”, zegt bestuurslid Annelies Anema. „Voor deze prijzen had je in de jaren 80 niet eens een woning.”

Het staat gemeenten in principe vrij om vastgoed tegen een lagere prijs te verkopen, zegt Jan Veuger, tot februari van dit jaar lector Maatschappelijk Vastgoed aan de Hanzehogeschool in Groningen. „Zolang de gemeente transparant is en zich aan de regelgeving houdt, kan het de politieke keuze maken vastgoed goedkoop van de hand te doen.” Volgens hem komt het „wel vaker” voor dat dit gebeurt – exacte cijfers zijn er niet.

Toch noemt ook Veuger een verschil van meer dan 50 procent met de marktwaarde „vrij groot”. „Dat is meer dan de onderhandelingsruimte van 10 tot 20 procent bij een normale transactie. De gemeente moet hiervoor goede argumenten hebben.”

In verhuurde staat

De huizen in kwestie waren allemaal verhuurd toen ze verkocht werden en brachten dus minder geld op, zegt de gemeente Bergen. Volgens verantwoordelijk wethouder Klaas Valkering (CDA) verkeerden de verkochte panden bovendien in slechte staat en hadden ze hoge onderhoudskosten, die de komende jaren alleen maar zouden stijgen. Daarom wilde de gemeente van de huizen af. Bij de verkooppogingen is „winstmaximalisatie nooit een uitgangspunt geweest”, zegt Valkering.

De wethouder vindt dat „ten onrechte” wordt gesuggereerd dat Bergen geld is misgelopen. Volgens hem zijn de panden verkocht voor prijzen getaxeerd door vier lokale makelaarskantoren. „Zij zijn hiervoor opgeleid en kennen de lokale markt het best.” Daarbij hebben de makelaars volgens Valkering rekening gehouden met het feit dat de huizen verhuurd waren.

Vier van de zeven panden zijn echter verkocht aan de huurders zelf. Zo werd het huis op Kerkedijk 36 in Bergen eind 2014 getaxeerd op 250.000 euro, mits leeg opgeleverd. Toch werd het in 2015 verkocht, aan de huurders, voor veel minder: 125.000 euro. Een bewuste keuze, zegt Valkering. „We willen graag dat ook mensen die geen grote mond of portemonnee hebben in Bergen kunnen wonen. Dat is sociaal beleid en daar wil ik me met liefde elke dag voor verantwoorden.”

Toen de gemeente de panden in 2007 al eens probeerde te verkopen, kwamen de huurders in opstand. Zij waren bang dat beleggers de panden zouden opkopen en hen eruit zouden pesten. Die onrust wilde Bergen niet nog eens. Daarom stelde het college in 2013 een ‘plan van aanpak’ op. Daarin staat dat de panden eerst aan de huurders zelf moeten worden aangeboden, daarna aan familie en vrienden en ten slotte aan de markt, via Funda.

Lees ook: ‘Over drie of vier jaar slaat de woningmarkt om’

In zeker één geval heeft de gemeente deze eigen regels overtreden. Het pand op de Huismansweg kwam in handen van een lokale vastgoedondernemer, zonder ooit op Funda te zijn aangeboden. Volgens de wethouder omdat „aanbieding van de woning op Funda zou leiden tot grote onrust bij de huurder”.

Sociaal of niet, het beleid van de gemeente riekt naar willekeur, zegt Anema, van Gemeentebelangen. In opzet gelooft ze niet, wel in „onkunde en nonchalance”. Ze is teleurgesteld, zegt ze. „Het college en de gemeenteraad zouden goed op dit geld moeten passen, maar het lijkt wel spielerei voor ze.”