De opvolgingsstrijd om premierschap VK is fel. Wie volgt Theresa May op?

Theresa wie? Het went snel: voor de toekomst van de Britse politiek is het niet meer relevant te weten wat vertrekkend premier May doet, denkt of vindt. Nee, alle aandacht is verschoven naar een tiental Tories die allemaal van zichzelf denken een uitstekende kans te maken de volgende premier van het Verenigd Koninkrijk te worden. Ze heten Boris en Sajid, Esther en Rory, Mark en Jeremy, Dominic en Andrea, Michael en Matt.

De taken van Mays opvolger als leider van de Tories: de Brexit regelen én de aanval van Labour afslaan

Allemaal hebben ze zichzelf naar voren geschoven. Allemaal denken ze dat zij de persoon zijn die de politiek, de maatschappij en de economie uit het Brexit-moeras kunnen trekken. Allemaal zeggen het antwoord te zijn op die grote electorale bedreiging: Nigel en zijn Brexit Party.

Is het vreemd om invloedrijke politici louter bij hun voornamen te noemen? Ja. Maar dat is wel de sfeer rondom het Paleis van Westminster. Een felle strijd om de volgende leider te worden van het Verenigd Koninkrijk, een land van 66 miljoen inwoners, permanent lid van de G7 en de VN-veiligheidsraad? Ja. Een afvalrace vol geroddel en achterklap, die gelijkenissen vertoont met het schoolplein? Dat ook.

Een voorbeeld. Spreek met Tories en niemand is echt verontwaardigd over het nieuwtje dat Michael Gove twee decennia geleden cocaïne heeft gesnoven. Waarom het drugsgebruik van de minister telkens ter sprake brengen? Omdat ze Gove onbetrouwbaar vinden. Hij liet in 2016 op het laatste moment Boris Johnson vallen. Gove geldt als een Brutus en krijgt dus de wind van voren.

Op 22 juli is de winnaar bekend

Op papier is de weg naar 10 Downing Street overzichtelijk. Donderdag tussen 10:00 en 12:00 uur Britse tijd houdt de Lagerhuisfractie van Conservatieven (312 leden) een eerste stemming. Kandidaten die bij die ronde minder dan zestien stemmen krijgen, vallen af. Volgende week dinsdag wordt er opnieuw gestemd in de fractie. Dan moeten kandidaten steun hebben van 32 fractiegenoten. Als alle overgebleven kandidaten die ondergrens halen, valt de persoon met de minste stemmen alsnog af. Woensdag 19 juni en donderdag 20 juni volgen weer stemmingen, tot er twee kandidaten overblijven. Zij gaan op tournee door het land, om de ruim honderdduizend leden van de Conservatieven te overtuigen. Op maandag 22 juli, voor het zomerreces, moet de winnaar bekend zijn.

Wie maakt kans? Volgens de laatste roddels niet Andrea Leadsom, Mark Harper en Esther Mcvey. Ook Rory Stewart lijkt niet de volgende premier te worden. De minister voor Ontwikkelingssamenwerking trekt volle zalen. En zijn boodschap van verzoening, compromis en een zachte Brexit valt goed bij kosmopolitisch-liberale delen van het Britse electoraat. Met zijn scholing op Eton, ervaring als diplomaat in het gewelddadige Irak van 2003 en mooie boeken over wandelen in Afghanistan en het Schots-Engelse grensland beschikt Stewart over de vleugjes Churchill en Lawrence of Arabia waar Britten van houden.

Stewart is vriendelijk, charismatisch en een intellectueel, maar hij is voor een zachte Brexit en verdedigt de deal van May, precies de middenweg die Tories haten. Alleen een leider die een harde Brexit doorvoert, kan ervoor zorgen dat de Tories bij de volgende verkiezingen niet verpulverd worden, luidt de dominante redenering bij de Conservatieven.

Een teken aan de wand: Sam Gyimah, de enige kandidaat die voor een tweede referendum is, dus een nog zachtere koers dan Stewart, moet zich voortijdig terugtrekken. Te weinig steun. Stewart lijkt zich vooral op te maken voor een rol de komende jaren als interne oppositieleider bij de Tories. Ook aan het tijdperk dat de Brexiteers domineren zal ooit een einde komen. Wie weet is de verzoeningsretoriek van Stewart precies wat dan aanslaat.

De tien kandidaat-leiders die May willen opvolgen. Artikel loopt door onder graphic:

Toe aan een periode-Johnson

Ook andere interessante kandidaten, als Sajid Javid die in zijn campagne sociale mobiliteit en zijn eigen Pakistaanse migratieachtergrond centraal stelt, weet de harten niet te veroveren.

Lees ook de analyse: Theresa Mays onafwendbare neergang

Nee, er is maar een man die de race bepaalt: Boris Johnson. Dat weet iedereen. Begaat hij geen extreme blunders dan kan hem het premierschap amper ontgaan. Nu heeft Johnson de neiging te blunderen en daarom mijdt hij debatten en interviews.

Zelfs tegenstanders binnen zijn partij denken dat de partij toe is aan een periode-Johnson. Het kan zijn dat hij geen doorbraak forceert, maar hem niet de verantwoordelijkheid geven, betekent dat de nieuwe premier, net als May, opgezadeld wordt met een luide stoorzender.

Vrienden van Johnson, zoals de kliek rondom een politicus in de Britse pers heet, beloven dat hij geen hardliner is, geen obsessie met migratiebeperking heeft, niet zo maar akkoord gaat met Brusselse eisen, geen miljarden aan de EU overmaakt zonder daar een handelsdeal voor terug te krijgen en geen Ierse backstop aanvaardt.

De strategie van Johnson is uitgekiend. Hij kijkt naar wat Theresa May ooit deed, en belooft exact het tegenovergestelde te zullen doen.