Kazachstan stemt, maar kritische jongeren gaan wandelen

Jonge Kazachen die een vuist willen maken tegen hun regering deden dat de afgelopen weken met hun in hippe sneakers gehulde voeten. Onder de hashtag #seruen (‘wandeling’) postten jongeren de afgelopen weken foto’s van zichzelf terwijl ze over straat liepen. Omdat je voor het maken van een onschuldige wandeling zelfs in Kazachstan niet opgepakt kunt worden. Maar hoe subtiel ook, geen enkele vorm van verzet is ongevaarlijk. Zo werd begin vorige maand een jongen gearresteerd die een blanco bord vasthield. Twee meisjes die een foto postten waarop ze een denkbeeldig spandoek vasthouden werden eveneens naar het bureau gebracht.

Lees ook: Alleenherser van Kazachstan treedt na dertig jaar plotseling af

Deze zondag kiest het olierijke Kazachstan, een trouwe bondgenoot van Rusland, een nieuwe president. De wandel-actie is een van de creatieve manieren waarmee jongeren hun onvrede uitten over het regime van oud-president Noersoeltan Nazarbajev. Nadat hij het land dertig lange jaren met harde hand had geleid, droeg hij in maart het stokje over aan oud-premier en Senaatsvoorzitter Kassim-Jomart Tokajev (66).

Niemand twijfelt eraan dat Tokajev de verkiezingen zal winnen, al zal die winst naar verwachting iets bescheidener uitpakken dan de overweldigende 98 procent van de stemmen waarmee Nazarbajev bij de vorige kiesronde, vier jaar geleden, werd uitverkozen. Dat Tokajev niet meer dan een stroman zal zijn voor de Leider van de Natie is geen geheim. Toen hij in maart tot interim-president werd benoemd, was een van zijn eerste daden om de naam van hoofdstad Astana te veranderen in Noer-Soeltan – naar de voornaam van Nazarbajev, die zichzelf in 2010 al de titel ‘Leider van de Natie’ toebedeelde.

Nazarbajev, die eerder verklaarde maar liefst drie jaar aan zijn opvolging te hebben gewerkt, houdt achter de schermen de touwtjes strak in handen. Zo blijft hij voorzitter van de nationale veiligheidsraad en zal hij ook andere sleutelposities blijven bekleden. Op een grote verkiezingsbijeenkomst zondagmorgen verklaarde Tokajev voor een jubelend publiek dat het nu de grootste taak is om „de strategie van de Leider van de Natie te bepalen”.

Onvrede en teleurstelling

Hoewel Nazarbajev door veel Kazachen wordt geëerd als absolute leider, leidt de dictatoriale gang van zaken rond de opvolging vooral onder moderne, jonge Kazachen tot gevoelens van onvrede en teleurstelling. Gevoelens die zij, ondanks de risico’s, dus steeds openlijker durven te tonen. Begin mei werden in het hele land vreedzame protesten gehouden, die hardhandig werden neergeslagen.

Afgelopen week richtte een groep jonge oppositieleden de beweging ‘Ontwaak Kazachstan’ op. Zij pleiten voor openheid, dialoog en grondwetswijzigingen om burgervrijheden te garanderen. „Sterke democratische instellingen zijn de sleutel tot de ontwikkeling van het land. Het nieuwe politieke systeem zal het antwoord zijn voor ons allemaal”, zei politiek analist Dimasj Alzjanov bij de oprichtingsbijeenkomst.

Alzjanov werd zondag tijdens een demonstratie in de zuidelijke stad Almaty gearresteerd, zo melden Kazachstaanse media. Hij werd samen met regisseur Katja Soevorova opgepakt toen zij een protest leidden in de zuidelijke stad Almaty, waar de meeste oppositiegeluiden te horen zijn.