‘Tientallen activisten in China gearresteerd in aanloop naar herdenking Tiananmen’

De Chinese autoriteiten hebben de afgelopen weken tientallen activisten gearresteerd in de aanloop naar de herdenking van het bloedige neerslaan van de demonstraties op het Tiananmenplein in Beijing. Daarbij vielen dertig jaar geleden honderden doden. Ook familieleden van slachtoffers zijn de afgelopen tijd gearresteerd. Dat meldden mensenrechtenorganisaties Amnesty International en Human Rights Watch (HRW) dit weekend.

Onder meer journalisten, juristen en kunstenaars zijn opgepakt, onder huisarrest geplaatst of bedreigd. Ook zijn verschillende nieuwssites uit de lucht gehaald om de herdenking van ‘Tiananmen’ de kop in te drukken. Volgens HRW is het toezicht op de belangrijkste leden van de Moeders van Tiananmen, een netwerk van families van de slachtoffers van toen, sinds eind mei ook verscherpt. Oprichter van de groep Ding Zilin (82), die haar 17-jarige zoon verloor, is onder huisarrest geplaatst.

Lees ook: ‘De Chinese arbeiders worden nu meer uitgebuit dan in 1989’

Gedwongen op vakantie

In april werd activist Chen Bing veroordeeld tot 3,5 jaar cel nadat hij en drie andere activisten - Fu Hailu, Luo Fuyu en Zhang Junyong - schuldig werden bevonden aan het „maken van ruzie en het veroorzaken van problemen” omdat zij Tiananmen herdachten door op Chinese flessen sterke drank een foto af te drukken.

Burgerrechtenactivist Hu Jia werd vrijdag nog naar de havenstad Qinhuangdao gebracht om gedwongen op „vakantie” te gaan met staatsveiligheidsagenten, aldus HRW. Op 17 mei werd de onafhankelijke filmmaker Deng Chuanbin gearresteerd in de provincie Sichuan voor het verspreiden van de iconische foto van ‘Tank Man’ op Twitter. Op die foto, die destijds de hele wereld rondging, is een man met boodschappentas te zien die voor een tank gaat staan.

Meer democratie

Dertig jaar geleden demonstreerden arbeiders en studenten op vreedzame wijze op het Plein van de Hemelse Vrede in Beijing, ook wel het Tiananmenplein genoemd, tegen corruptie, hoge inflatie en het gebrek aan democratie. Op 4 juni 1989 reed het leger met tanks de stad in en sloeg de demonstraties met veel geweld neer. Honderden mensen kwamen daarbij om het leven en duizenden mensen raakten gewond of werden gearresteerd.

Lees ook: Iconische beelden: protest op het Plein van de Hemelse Vrede in 1989

Van de droom van destijds van meer democratie is niets terecht gekomen. Alle verwijzingen naar ‘Tiananmen’ worden stelselmatig gecensureerd in China, schrijft Amnesty. Iedereen die de slachtoffers gedenkt, wordt lastiggevallen door de veiligheidsdiensten of gearresteerd. Sommige mensen worden zelfs gemarteld of verdwijnen. De Communistische Partij in China ziet de protesten van toen nog steeds als bedreiging.

NRC-correspondent Garrie van Pinxteren sprak met Han Dongfang, die als spoorwegarbeider dertig jaar geleden tussen de studenten op het Tiananmenplein stond. „Ontevreden arbeiders, dat is heel gevaarlijk voor Xi’s positie”, zegt hij.