‘Generatie Z’ gaat door, door, door

Toen 9/11 plaatsvond was Denise Reina (18) uit Duiven, Gelderland, een baby van nog geen jaar oud. „Ik heb daar geen herinnering aan. Mijn ouders vertelden mij erover, voor hen is dat natuurlijk een grote schok geweest. Het is een raar idee dat zij wél een tijd zonder terreurdreiging kenden, voor mij is die er altijd geweest.”

Reina zou je een klassiek lid van generatie Z kunnen noemen: geboren in het staartje van de jaren negentig tot begin jaren tien van deze eeuw. Constant aanwezig: internet. Afwezig: een stabiele wereld. Nu de millennials gemiddeld rond de dertig zijn, zijn de ogen steeds meer gericht op hun opvolgers. Zij zijn nu ongeveer tussen de 10 en 24 jaar oud (demografen discussiëren over de exacte definitie) en er lopen er bijna drie miljoen van in Nederland rond. Wat kunnen we van generatie Z op de werkvloer verwachten?

„Wij groeiden op in economisch slechte tijden, daardoor staan we best realistisch in het leven”, zegt Reina, die de opleiding international business and communication volgt. Ze werkt als kassaleidinggevende bij de Jumbo en woont bij haar ouders.

Ik ben bang buiten de boot te vallen als ik me niet vol inzet

Denise Reina student

Afgelopen februari reisde ze naar Los Angeles om mee te doen aan een conferentie van de National Millennial and GenZ Community, een vanuit het Amerikaanse bedrijfsleven opgezette denktank. „Veel van mijn leeftijdsgenoten hebben het idee dat we moeten zorgen dat we een goede baan hebben, omdat je een baan zo weer kunt verliezen. We hoorden verhalen over onze ouders of buren, dat ze kans hadden ontslagen te worden.”

Reina vindt het daarom belangrijk om binnen vier jaar af te studeren (de officiële lengte van haar opleiding) en tegelijkertijd een mooi cv op te bouwen. Ondanks een historisch krappe arbeidsmarkt voelt Reina een grote concurrentie met haar leeftijdsgenoten. „Iederéén werkt hard. Ik ben bang buiten de boot te vallen als ik me niet vol inzet.”

Hang naar zekerheid

Wat je tussen je tiende en vijfentwintigste meemaakt, dat zijn je formatieve jaren, zegt onderzoeker Rutger van den Berg van Youngworks, een bureau voor jongerencommunicatie en onderzoek. In deze jaren vorm je een set normen en waarden, die je de rest van je leven vasthoudt. Groepen leeftijdsgenoten maken dezelfde maatschappelijke ontwikkelingen door, die leiden tot de gedeelde kenmerken van een generatie. Het beeld van ‘Z’ is nog niet compleet, ze groeien immers nog op. Maar er zijn wél al bepaalde opvallende bevindingen, die in verschillende onderzoeken terugkomen.

Zo blijkt uit vorig jaar voor recruitmentbureau Young Capital uitgevoerd onderzoek dat generatie Z’ers naar zekerheid zoeken op de werkvloer. Net als millennials geven ze aan dat de passie voor hun werk het allerbelangrijkste is. Maar bij de tweede groep wordt deze waarde direct gevolgd door ‘werkzekerheid’, terwijl dat bij millennials niet eens in de topvijf voorkomt.

Veel dertigers van nu krijgen nog financiële steun van hun ouders. Lees meer over waarom volwassen worden zo zwaar is voor dertigers

Die hang naar zekerheid wordt nog eens gevoed door de druk van het leenstelsel, dat in 2015 werd ingevoerd. Van den Berg: „Je moet op tijd afstuderen en metéén de juiste keuzes maken, anders kost het te veel geld. Wie faalt, denkt daar vaak zelf verantwoordelijk voor te zijn.”

Ook Ester Koot van Motivaction, dat het onderzoek voor Young Capital uitvoerde, ziet de hang naar zekerheid terugkomen. „Ze zijn nuchter, staan met beide benen op de grond. In hun carrière vinden ze het belangrijk om veel geld te verdienen. Signalen wijzen erop dat ze méér dan de millennials open staan om bij een multinational of een groot bedrijf te werken.” In het onderzoek gaf 30 procent van de deelnemers aan het liefste voor een multinational te willen werken, terwijl dit percentage onder millennials een stuk lager lag.

Daartegenover staat een ander deel van generatie Z, dat het heft juist graag in eigen hand neemt door te ondernemen. Volgens Rutger van den Berg heeft dat te maken met de verheerlijking van het maakbaarheidsdenken door de vele succesverhalen uit Silicon Valley. Maar het past óók bij het streven naar werkzekerheid: door voor jezelf te beginnen houd je de controle over je professionele leven, zegt de onderzoeker.

Dat zie je terug in cijfers van de Kamer van Koophandel. Al drie jaar op rij stijgt het aantal ondernemers dat tussen de 13 en 18 jaar oud is. In 2018 ging het om bijna 3.600 tieners, een stijging van 31 procent ten opzichte van 2017. In 2016 waren het er 2.366.

Allerlei lijstjes

Eva van den Bergh (18), die in het eindexamenjaar zit van het gymnasium in Tiel, zat op haar zeventiende al op het randje van een burn-out. De combinatie van een eigen bedrijf als tekstschrijver én de druk te presteren werd haar te veel. „Als ik uit school kwam werkte ik mijn mail af, na het avondeten deed ik mijn huiswerk. Tegelijkertijd had ik klussen voor meerdere opdrachtgevers.”

Inmiddels pakt ze het anders aan. „Nu besteed ik alles uit, zodat ik megaveel kan uitvoeren zonder het risico te lopen op een burn-out.” Ook houdt ze allerlei lijstjes bij, zoals een to do-lijst en een maandplanning. „Jezelf ontwikkelen en ontdekken waar je goed in bent past wel echt bij mijn generatie”, zegt Van den Bergh. „Ik denk dat we vooral heel veel willen. We zijn doelgericht en kijken hoe we onze carrière kunnen uitbouwen. We zien ook de mogelijkheden van het internet: met tienduizend volgers kun je elk bedrijf beginnen dat je wil.”

Serieus, hardwerkend – is deze generatie nog wel bezig met jong zijn, plezier maken én alle verkeerde keuzes die daarbij horen? Reina: „Een halfjaar ertussenuit om te reizen lijkt mij heel leuk, maar dat zou ik nu niet kunnen. Ik heb echt een mindset van: ik moet zo snel en goed mogelijk mijn studie afmaken, wie weet daarna wel.” Eva van den Bergh wil ook eerst haar bedrijf tot een succes maken. „Over twee jaar hoop ik dat ik vijf cursussen kan aanbieden en een groot team om mij heen heb. Dan heb ik mijn droomcarrière. Ik denk weleens: wat moet ik doen als dat lukt, als het spel over is?”