‘VS blokkeren slotverklaring Arctische top wegens vermelding klimaat’

Een topoverleg over de toekomst van het Noordpoolgebied eindigde dinsdag zonder gezamenlijke slotverklaring. Volgens betrokkenen waren de Verenigde Staten het oneens met de suggestie dat het gebied door klimaatverandering onder druk staat, meldt persbureau Reuters.

Niet eerder eindigde de tweejaarlijkse bijeenkomst van de Arctische Raad zonder een gezamenlijk eindovereenkomst, schrijft het persbureau. De ministers van de landen die grenzen aan het Noordpoolgebied tekenden in plaats daarvan een korte ministeriële verklaring, waarin ze overeenkwamen om „de vrede, stabiliteit en constructieve samenwerking” in de regio te bewaken. Het woord klimaat kwam daarin niet voor.

„Een meerderheid van ons ziet klimaatverandering als een fundamentele uitdaging voor het Noordpoolgebied en onderschrijft de noodzaak om verzachtende en passende actie te nemen en de weerbaarheid te versterken”, schreef Timo Soini, de Finse minister van Buitenlandse Zaken, die de Arctische Raad de afgelopen twee jaar voorzat, in een aanvullende verklaring van de voorzitter van tien pagina’s.

„Ik ga geen namen noemen of iemand de schuld geven”, zei Soini op een persconferentie na de tweedaagse top in het Finse Rovaniemi tegen verslaggevers. „Het is duidelijk dat klimaatkwesties er vanuit andere perspectieven en vanuit andere hoofdsteden anders uitzien.” Een woordvoerder van Soini’s ministerie ontkent tegenover Reuters dat de VS de verklaring weigerden te ondertekenen vanwege bezwaren tegen klimaatmaatregelen.

De permafrost, de bijna permanent bevroren bodem, smelt een stuk sneller dan tot nu toe werd gedacht. Dat kan grote gevolgen hebben voor het leven in het Arctisch gebied.

‘Contraproductief’

Mike Pompeo, de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, zei in zijn toespraak dat de regering-Trump de „diepe toewijding aan milieubeheer deelt” met de Arctische Raad. Hij uitte kritiek op gezamenlijke doelen, „hoewel goedbedoeld”. Zulke doelen zijn volgens hem niet altijd de oplossing en kunnen „betekenisloos, zelfs contraproductief zijn op het moment dat een land zich niet aan de afspraken houdt”. Pompeo verwees daarbij naar Chinese activiteit, die volgens hem ook in andere regio’s milieuschade heeft veroorzaakt.

„Het Noordpoolgebied is een kwetsbaar ecosysteem”, zei Pompeo. „Dat beschermen is onze gedeelde verantwoordelijkheid. Maar vertrouwen en verantwoordelijkheid zijn de sleutel.”

Andere deelnemende ministers onderschreven de invloed van klimaatverandering op het Noordpoolgebied wel. Zo zei de Zweedse minister Margot Wallström in haar toespraak dat „een klimaatcrisis in het Noordpoolgebied geen toekomstscenario is – het gebeurt op dit moment.” Uit de laatste rapporten blijkt volgens haar dat het de hoeveelheid zee-ijs sinds 1975 met driekwart is afgenomen.

Pompeo’s voorganger als minister van Buitenlandse Zaken, Rex Tillerson, tekende in 2017 de verklaring wel. Daarin werd de impact van klimaatverandering op het Noordpoolgebied nog onderschreven.

In de Arctische Raad zijn acht landen die grenzen aan het Noordpoolgebied vertegenwoordigd. Behalve de Verenigde Staten zijn dat Canada, Denemarken, Finland, IJsland, Rusland, Noorwegen en Zweden. Ook inheemse inwoners van de regio zijn vertegenwoordigd. Sinds 1996 pleit de organisatie voor nauwere samenwerking tussen de landen die aan het Noordpoolgebied grenzen.

Correctie (8 mei 2019): In een eerdere versie van dit bericht ontbrak Noorwegen in de opsomming van landen die vertegenwoordigd zijn in de Arctische Raad.