‘Ik ben Lynne. Ik ben je zus’

Chilliwack, Canada 2018

Lynne Alsberg opent haar inbox, op de computer in haar woonplaats Chilliwack, een kleine stad in het westen van Canada. Het is eind oktober vorig jaar en de dan 79-jarige Lynne heeft mail van haar nicht Sharon, met als onderwerp: ‘new family news’. Het is een doorgestuurd bericht van de Nederlandse familiedetective Els Leijs. „Ik heb misschien groot nieuws voor u”, zo begint de mail, in het Engels. Een 72-jarige Nederlandse vrouw, zo schrijft de detective, is op zoek naar haar vader, die haar heeft verwekt net na de Tweede Wereldoorlog. Het zou gaan om een man met de naam Cliff.

Even staart Lynne Alsberg naar haar beeldscherm, te verbijsterd om iets te kunnen ondernemen. Cliff, dat is haar vader. Dan springt ze op en roept ze haar vrouw. „Marion”, schreeuwt ze, zo hard als ze kan. „Marion! I have a sister!”

Almelo 1960

„Hé Ans, wist je wel dat je vader niet je vader is?” Ans Huizink is veertien jaar als een vriendinnetje haar verrast met een onverwachte vraag. Tot die tijd weet ze niet beter dan dat ze een dochter is van haar vader en haar moeder. Ze is geboren in 1946, een kind van de bevrijding.

Maar soms slaat de twijfel toe. Ze is zo anders dan haar zus. En dan nu die vraag van haar vriendin. Ze vraagt aan haar moeder of haar vader haar echte vader is, maar die reageert woedend. „Hoe komen ze daarbij? Dat is toch helemaal niet waar!”

Toch laat de gedachte Ans niet meer los. Haar vader overlijdt als Ans twintig is. Drie keer brengt ze het ter sprake bij haar moeder, de laatste keer als ze 93 is. Maar haar moeder ontkent. Stellig. Als de moeder van Ans in 2015 overlijdt, zit na de crematie een aantal familieleden thuis koffie te drinken. Een nichtje plaatst vraagtekens bij de achternaam die ze van haar Nederlandse vader heeft gekregen. „Jij bent geen Vijfschaft”, zegt het nichtje stellig.

Ans, dan bijna 70, neemt een besluit. Ze wil voor eens en voor altijd duidelijk maken wie haar vader is.

Ze laat een DNA-test doen, een laboratorium vergelijkt haar DNA met dat van haar zus. Niet veel later valt er een brief door de bus met de uitslag: ze zijn geen volle zussen. Eerst is Ans vooral boos, op haar moeder. Waarom heeft ze niks verteld? En, wie is haar vader dan wel? Een Duitse soldaat? Is haar moeder misschien verkracht tijdens de Bevrijding?

Waarom heeft haar moeder niks verteld? En, wie is haar vader dan wel?

Ans wil weten wat er echt gebeurd is, maar er zijn weinig aanknopingspunten. Het vriendinnetje uit haar tienerjaren is al overleden. Uiteindelijk besluit ze het aan haar moeders jongere zusje, tante Zwaantje, te vragen. En zij herinnert zich iets. Net na de bevrijding van Almelo was er een groep Canadese soldaten ingekwartierd in een school tegenover hun huis. Eén daarvan kwam de twintigjarige moeder van Ans weleens ophalen in een Jeep en bracht haar naar de bevrijdingsfeesten in de stad. Voor de kleine Zwaantje bracht hij dan chocolade en kauwgom mee. Het maakte indruk. Bijna zeventig jaar later wist ze nog hoe de man heette: Clifford.

Clifford. Uit Canada. Soldaat. Het is te weinig om onderzoek mee te doen. Via internet komt Ans in contact met Els Leijs, familiedetective. Het is haar werk om mensen te helpen die familieleden zoeken. En sinds enkele jaren is er een revolutionaire methode om totaal onbekende familieleden op te sporen. Voor iets minder dan 100 euro kan je je DNA laten uitlezen en vergelijken met dat van anderen.

Amerikaanse bedrijven hebben op deze manier databases aangelegd die gestaag zijn uitgedijd om een steeds groter deel van de bevolking te ontsluiten. Ancestry.com alleen al bevat inmiddels circa vijftien miljoen genetische profielen. Detective Els Leijs stelt voor een nieuwe DNA-test te laten doen om te kijken of er een familielid tussen zit. Die kans is groot. Zelfs verre neven en nichten zijn op te sporen aan de hand van dergelijke genetische verwantschap.

Ans Huizink vindt het een goed idee. Ze spuugt in een reageerbuisje, Els Leijs gaat voor haar aan het werk. Het DNA van Ans matcht al snel voor een groot deel met een DNA-profiel van ene Brittany. Els stuurt haar een bericht: kent Brittany ene Clifford? Uiteindelijk, eind 2018, gaat in Nederland de telefoon. „Ik ben Lynne. Ik ben je zus”, zegt een Engelse stem. Ans zoekt naar woorden, maar voelt alleen tranen. „Alle onrust viel weg. Nu wist ik waar ik vandaan kwam.”

Edmonton, Canada 1947

De achtjarige Lynne Alsberg wordt gewekt door geschreeuw. Het is haar vader, Clifford. Haar moeder huilt. Zo gaat dat elke nacht.

Twee jaar eerder is Oscar Clifford Vincent Alsberg – kortweg Cliff – teruggekeerd van de Tweede Wereldoorlog. Hij gaf zich in 1941 vrijwillig op en werd benoemd tot onderofficier bij de infanteristen van het Princess Patricia-regiment. In 1943 landt hij met die eenheid op Sicilië om vanaf daar naar Noordwest-Europa te trekken. Clifford vecht in Frankrijk, België en in april 1945 marcheert hij Almelo binnen. Daarna keert hij terug naar Canada.

Cliffords dochter Lynne merkt al snel dat haar vader niet meer dezelfde man is die ze als klein meisje uitzwaaide. Een posttraumatische stressstoornis, denkt ze nu.

Op een dag keert haar vader niet terug van zijn werk. Het is 1947. In plaats van hem komen er twee mannen aan de deur. Nu is het haar moeder die schreeuwt. Haar vader is overleden. Een hartaanval, zegt haar moeder. De kleine Lynne mag niet mee naar de begrafenis.

Lynne groeit op tot een avonturier, net als haar vader. Ze reist in de jaren zestig de hele wereld over en ontmoet in Australië haar grote liefde Marion Durkin. Ze keren samen terug naar Canada waar ze later zullen trouwen. Op een dag vertelt Lynnes oma een geheim. Clifford heeft een affaire gehad toen hij als soldaat in Europa was.

Lynne vindt het vreemd dat haar moeder dit nooit aan haar heeft verteld, maar ze denkt er verder weinig van. „Veel soldaten hadden liefjes.”

Pas in 2015 leert Lynne dat haar moeder nog meer geheimen voor haar heeft bewaard. Een neef praat zijn mond voorbij bij een etentje. Haar vader overleed niet aan een hartaanval, hij pleegde zelfmoord, door zichzelf dood te schieten na een werkdag. Ze kan het niet geloven, maar navraag bij een nicht leert haar dat het verhaal klopt. Niemand in haar familie wist zeker of ze ooit deelgenoot gemaakt was van de echte reden van haar vaders overlijden. Niemand wilde de eerste zijn om het haar te vertellen.

Als Lynne Alsberg eind 2018 in een mail leest dat ze een zus heeft, is het alsof ze weer een beetje van haar vader terugvindt. Ans en Lynne bellen, ze skypen elke week. Niet veel later stuurt ook Lynne haar DNA in naar Ancestry. Het matcht met Ans als halfzuster. „Ik kon niet slapen, ik kon aan niks anders meer denken. Ik had een zus. Een zus die ik al 72 jaar had moeten missen.”

Mariaparochie, Overijssel 1945

Had Clifford Alsberg een serieuze relatie met de moeder van Ans Huizink? En wist hij dat ze zwanger was? Ans weet het niet, en ze heeft er vrede mee dat ze het nooit zal weten. Waarschijnlijk raakte haar moeder in de zomer van de bevrijding zwanger van Clifford, die al getrouwd was, in die tijd nog een grote schande. Wellicht dat de moeder van Ans daarom al een paar maanden later trouwde met een andere, Nederlandse man. En het kind verwelkomde als een kind van hem. „Mijn moeder is met een leugen getrouwd”, zegt Ans. „Maar ik neem haar niks meer kwalijk. Het was een andere tijd.”

Vancouver Airport april 2019

Lynne Alsberg staat te wachten op het vliegveld van Vancouver, achter een glazen hekje in de aankomsthal. Ze kijkt minutenlang naar elk nieuw gezicht van de reizigers die met een koffertje de hal in lopen. Ze weet hoe haar zus eruit ziet, dankzij de lange skypegesprekken. Maar ze gaat haar nu voor het eerst zien. Een bijna volledig leven heeft ze zonder zus geleefd, ze kan niet meer wachten.

Vanaf het moment dat het vliegtuig geland is in Canada, kan Ans Huizink nog maar één ding denken: „Waar is ze? Waar is ze?” Als ze haar zus hoort gillen, rent ze op haar af. Ze houden elkaar vast, niet eventjes, maar tientallen seconden. Alsof ze moeten inhalen waarop ze zo lang hebben moeten wachten.

Jan, de man van Ans, heeft een deel van de ontmoeting gefilmd. Lynne, met een paars regenjack aan, knuffelt Ans, het hekje van de aankomsthal tussen hen in. De beide vrouwen giechelen, wrijven over elkaars schouders, voelen zachtjes aan de wang van de ander. Ze snikken, ze lachen. „So good to see you”, komt er met moeite over Ans’ lippen.

De dagen daarna doen ze dingen die zussen doen. Ze toeren door het Canadese landschap, bezoeken een wijnproeverij. Ans leert Lynne hoe je nasi goreng maakt. „Dit is mijn zus, uit Nederland”, zegt Lynne in ieder winkeltje. Ze eten samen, er wordt een wijntje gedronken, soms gelachen, dan weer teruggeblikt op een leven van twee zussen, allebei aan een andere kant van de planeet. Het is zo’n etentje waarbij je precies weet wat je aan elkaar hebt, zegt Ans. „Aan tafel dacht ik: ja, dit is gewoon mijn familie.”