Steun Soedans revolutie: normaliseer betalingsverkeer

Wie met zijn MasterCard een hotel in Khartoum probeert te boeken vangt bot; Amerikaanse creditcardbedrijven weigeren transacties te doen met Soedan. Een container Hollandse pootaardappelen door een Soedanese klant laten afrekenen via een Nederlandse bank gaat ook niet omdat die bank – zeker wanneer deze ook belangen in de Verenigde Staten heeft – een boete vreest van het Office of Foreign Assets Control, het sanctiebureau van het Amerikaanse ministerie van Financiën. Een bankrekening openen in Dubai en de transactie zo voldoen mag overigens wel, zolang er maar geen dollars mee gemoeid zijn. Ook is het volstrekt legaal om met een stapel contant geld naar Khartoum te vliegen en contant af te rekenen.

Rond de Amerikaanse sancties tegen Soedan hangt een zweem van willekeur en hypocrisie. Ze zijn van kracht sinds 1997, en bedoeld om de Soedanese president Omar al-Bashir te straffen voor de ernstige misdaden van zijn regime in het zuiden van het land, het huidige onafhankelijke Zuid-Soedan.

Later kwamen er andere grieven bij, zoals het feit dat Osama bin Laden er begin jaren ’90 lange tijd te gast was. In 2017 maakte Washington bekend de sancties af te schaffen, maar doordat wel Soedan bleef staan op het lijstje ‘landen die het terrorisme steunen’ zijn banken nog altijd extreem terughoudend als het om Soedan gaat.

Darfur-oorlog

Hebben deze sancties hun doel bereikt en hebben ze het regime in problemen gebracht? Niet substantieel, gezien het feit dat Bashir het 22 jaar vol heeft gehouden. Ook zijn de machthebbers in Khartoum zich niet beter gaan gedragen. Integendeel, binnen vijf jaar na het instellen van de sancties begon Soedan een genocidale oorlog tegen Afrikaanse volkeren in de westelijke provincie Darfur. Ondanks de handelssancties kon dit conflict zich ruim een decennium voortslepen.

Lees ook: Roken en broeken dragen – het kan weer voor vrouwen in Soedan

Sinds enige tijd is er een extra middel om internationaal druk uit te oefenen op regeringen die het internationale recht aan hun laars lappen. Het Internationaal Strafhof (ICC) in Den Haag ging van start en nam vanaf 2005 Darfur in behandeling, waarbij het zover ging Al-Bashir aan te klagen voor misdaden tegen de menselijkheid, oorlogsmisdaden en genocide. Maar Washington weigert het ICC te erkennen en voert tot op de dag van vandaag een campagne om het Strafhof de grond in te boren. Intussen hielden de VS vast aan het sanctiebeleid tegen Soedan.

Nederlandse handelsmissie

Begin 2018 bezocht ik voor het eerst de Soedanese hoofdstad Khartoum, nadat ik in de tien jaar ervoor als journalist met grote regelmaat het zuiden van Soedan had bezocht. Er was een lange discussie aan voorafgegaan, omdat ik deze keer niet als journalist reisde, maar ging kijken of een Nederlandse handelsmissie naar het land mogelijk was. De vraag of we als Nederland überhaupt met Soedan moeten willen handelen leefde bij mij sterk; ik had de gevolgen van Soedanese oorlogshandelingen zelf immers van (te) nabij meegemaakt.

Ter plekke bleek Nederland een uitstekende naam te hebben in Soedan. Op diverse plekken kwam ik Nederlandse landbouwmachines tegen en Nederlands veevoer. Ik sprak met Soedanese landbouw-ondernemers die op de hoogte waren van de verschillende Nederlandse zadenbedrijven en ook precies wisten welk Nederlands bedrijf welk soort pootaardappelen aanbiedt. De conclusie van veel van mijn gesprekspartners was dat het problematische betalingsverkeer het zakendoen overbodig stroperig en duur maakt. Waardoor de prijs van met Nederlands zaad geteelde groenten of door een Nederlandse broedmachine ter wereld gebrachte kip voor de Soedanese consument nodeloos hoog is.

Het aantal Nederlandse bedrijven dat mee wilde naar Soedan bleek uiteindelijk te beperkt om een handelsmissie door te laten gaan. Het gebrek aan betalingsmogelijkheden bleek een belangrijke hindernis.

Wereldwijde interesse

Intussen hoorde ik zowel uit het bedrijfsleven alsook van diplomaten dat de wereldwijde interesse in zakendoen met Soedan aan het toenemen is. Soedan is dan ook een belangrijke economie in de regio en de Amerikanen hebben ervoor gezorgd dat een aantal van hun eigen bedrijven, waaronder Coca-Cola en General Electric, zonder problemen zaken kon blijven doen. De afgelopen jaren zijn er al twee handelsmissies geweest. De grootste daarvan vond plaats in oktober 2017 en had twintig deelnemers. De zakenmensen kwamen uit een interessant land: de Verenigde Staten van Amerika.

Zo zijn de sancties, ooit bedoeld om een misdadige regering te straffen, verworden tot een Amerikaans trucje om een goede economische positie te verwerven in het nieuwe Soedan.