Campagnevoeren zonder de grote concurrent

Het is dankbaar warmlopen voor Europa in Maastricht. In het Theater aan het Vrijthof debatteren vijf aanvoerders van Europese politieke partijen voor het eerst met elkaar in de aanloop naar de Europese parlementsverkiezingen eind mei. Ze buitelen over elkaar met voorstellen voor nieuwe dingen om op Europees niveau te regelen.

Een Europees minimumloon, roept sociaal-democraat Frans Timmermans. Meer regulering voor big tech, zegt liberaal Guy Verhofstadt. Strengere regels om terrorisme tegen te gaan, wil Bas Eickhout van de Groenen.

Lees ook: Alles wat je moet weten over de Europese verkiezingen 2019

De helft vrouwen in de volgende Europese Commissie, daarover zijn zelfs nationaal-conservatief Jan Zahradil uit Tsjechië en de Europees-linkse aanvoerder Violeta Tomic uit Slovenië het eens – tot grote tevredenheid van debatleider Rianne Letschert, de rector van universiteit van Maastricht. „We hebben nieuws”, roept ze – in het Engels, want dit is een Europees debat. De universiteit en de gemeente Maastricht hebben de primeur van het Europese aanvoerdersdebat dit jaar, samen met de Brusselse nieuwssite Politico. Alle deelnemers zijn door hun partijen aangewezen als kandidaat om door het Europees Parlement te worden voorgedragen bij de regeringsleiders als nieuwe voorzitter van de Europese Commissie.

Het debat is de aftrap van een verkiezingscampagne die in theorie meer dan ooit kan uitdraaien op een Europawijd politieke polemiek. In bijna alle landen staan in mei uiteenlopende middenpartijen tegenover nationaal-populistische uitdagers die de Europese samenwerking willen terugdringen. Hoe dat er uitziet blijkt maandagavond in Maastricht. Er is veel eensgezindheid tussen liberalen, groenen, sociaal-democraten, en daarnaast staat een spartelende eenling die van alles minder wil. Vanavond is dat Jan Zahradil. Hij is de degene die zegt dat „we de economie niet mogen schaden” als iedereen pleit voor actiever klimaatbeleid. De Tsjech is in deze campagne de aanvoerder van de Europese fractie van Conservatieven en Hervormers, met onder meer de Poolse regeringspartij PiS, de ChristenUnie en SGP aan boord.

Bingo

Buiten op het Vrijthof zit het vol met jongeren die uitzien naar de Europese verkiezingen. Via het videoscherm volgt men het debat, bingokaarten in de hand. Die zijn gemaakt door debatcentrum De Balie en de organisatie Working on Europe in Maastricht. Op de bingokaart staan kolommen met verwachte clichés die tijdens het debat worden gebruikt: populisme, rule of law, opkomst van uiterst rechts, nepnieuws, Europese waarden, Eickhout zegt ‘oké’, migratie, Timmermans benadrukt optimisme – al snel wordt er „bingo!” geschreeuwd.

Het is Timmermans die in zijn geboortestad op de meeste bijval kan rekenen.

Maar de realiteit is: de kandidaat die binnen het parlement straks de beste kansen heeft, komt vanavond niet opdagen. De christen-democraat Manfred Weber kiest voor een verjaarsdagfeestje van zijn politieke leermeester in München – oud-minister Theo Waigel. Volgens zijn tegenstanders wilde hij de thuiswedstrijd vermijden die de Nederlandse kandidaten in Maastricht speelden.

In afwezigheid van Weber deden de andere middenpartijen af ten toe al een beetje zaken om straks een coalitie te sluiten in het Europees Parlement. Klimaat is niet van één partij, roept Timmermans zodra hij kan. „Laten we samen een meerderheid vormen, wellicht lukt het me ook nog de Liberalen erbij te krijgen!” „Bingo!” wordt er opnieuw, vooraan bij het videoscherm, geroepen.

Correctie dinsdag 30 april: In een eerdere versie van dit bericht stond dat de bingokaarten zijn gemaakt door de Kiesvrouwen. Dat klopt niet. In de versie hierboven is dat aangepast.