De migrantenkaravaan naar de VS was een van dé nieuwsonderwerpen van 2018. Niet verrassend dus dat het de World Press Photo domineerde. Donderdagavond werden de meest prestigieuze prijzen voor de fotojournalistiek ter wereld voor de 62ste keer uitgereikt in Amsterdam.
De Foto van het Jaar konden we al tien maanden zien aankomen. Op 12 juni 2018, vier maanden voor de échte karavaan op gang kwam, fotografeerde de Amerikaan John Moore (Getty Images) het toen bijna tweejarige Hondurese migrantenkind Yanela dat huilend toekijkt hoe haar moeder aan de Mexicaanse grens wordt gefouilleerd.
Hoewel moeder en dochter niet van elkaar werden gescheiden, bepaalde de foto wel het nationale debat over deze praktijk. Op 14 juni stond de foto op de voorpagina van The New York Times (18 juni op nrc.nl). De foto inspireerde een Amerikaans stel geld op te halen voor gescheiden families – tot hun verbazing kregen ze 19 miljoen dollar. Op 20 juni herzag president Trump het scheidingsbeleid.
Juryvoorzitter Whitney Johnson, werkzaam bij National Geographic, vindt de foto „verrassend, uniek, relevant, memorabel”. Ze wijst op de treffende details, zoals de handschoenen van de douanebeambte en de uitgetrokken schoenveters, zodat migranten zich daar niet mee kunnen verwonden in detentiecentra.
John Moore, al drie keer eerder onderscheiden in een deelcategorie van de World Press Photo (in 2005, 2008 en 2012), zei donderdagavond: „Ik wilde dit verhaal, dat zo vaak in statistieken wordt verteld, een menselijk gezicht geven.” Na jaren in het buitenland te hebben gewerkt, brengt hij sinds 2008 de migratie- en grenskwesties in eigen land in beeld. „Ik zie een groeiende xenofobie bij het Amerikaanse volk. Als fotograaf kan ik ‘links’ of ‘rechts’ niet beïnvloeden, maar wel de eerlijkheid waarmee ik iets in beeld breng.”
Fotoserie
De prijs voor Serie van het Jaar ging naar een fotograaf uit Nederland. Pieter ten Hoopen (Agence Vu/Civilian Act), geboren in Tubbergen maar al zo’n twintig jaar woonachtig in Zweden, reisde naar het zuiden van Mexico en kwam terug met verrassend hoopvolle foto’s van de karavaan. In plaats van wanhoop en verdriet aan de grens, wordt zijn serie gekleurd door bloemen, zonnestralen en families, badend in de rivier.
De winnende fotoserie ‘The Migrant Caravan’ van Pieter ten Hoopen:
Ten Hoopen wilde het dagelijks leven tijdens het vluchten in beeld brengen. „Ouders blijven hun kinderen knuffelen, ze koken nog steeds voor ze”, vertelt hij na afloop van de prijsuitreiking. Ten Hoopen koos bewust het perspectief van de liefde om de vlucht in beeld te brengen. „Door een ander perspectief te kiezen, kunnen verhalen over vluchtelingen weer nieuwe impact maken.” Een tentoonstelling erover, Love Stories, moet in 2021 af zijn.
De Foto van het Jaar werd donderdagavond uitgereikt door prins Constantijn, sinds 2008 beschermheer van de Nederlandse foto-organisatie. Ook zijn vrouw prinses Laurentien was aanwezig in de Westergasfabriek bij de groots opgezette awarduitreiking, als een soort oefening voor een live, Oscar-achtig tv-evenement in de nabije toekomst. Tijdens iedere prijsaankondiging hielden drie camera’s zorgvuldig de genomineerden in beeld, te zien op een gigantisch scherm. De hoofdprijzen kwamen uit zilveren enveloppen. Toen een verkeerd kaartje dreigde te worden voorgelezen, zei presentator Dionne Stax het maar gewoon: „It’s like the Oscars!” Moore en Ten Hoopen winnen beiden 10.000 euro.
Vorig jaar introduceerde World Press Photos nominaties. Lees: World Press Photo voortaan met ‘moment van spanning’
Zeespiegelstijging
Naast de fotocompetitie heeft World Press Photo een ‘Digital Storytelling’-competitie, en ook daar viel een productie over de migratie naar de VS in de prijzen. De Online Video van het Jaar, één van de twee hoofdprijzen in deze competitie, werd de film van Univision News Digital over een meisje uit Guatemala dat werd gescheiden van haar ouders. De trailer:
Lees over de nominaties van dit jaar: Verhalende fotografie in opkomst bij de World Press Photo
De nieuwe hoofdcategorie ‘Serie van het Jaar’ voegde World Press Photo toe, omdat ‘het verhaal’ steeds belangrijker wordt in de nieuwsfotografie, zei directeur Lars Boering in februari tegen NRC. In de acht subcategorieën werd al langer onderscheid gemaakt tussen enkele foto’s en fotoseries.
‘Hard nieuws’-foto’s, van aanslagen, rampen of verkiezingen, worden steeds minder vaak ingestuurd. Van de 78.801 inzendingen die World Press Photo dit jaar ontving, vielen slechts 1.600 losstaande foto’s in de categorie Hard Nieuws, aldus Boering. „Deze foto’s komen steeds minder van professionele fotografen, en vaker van het grote publiek. Er is een overvloed van het aantal camera’s.” Autonome fotografen kunnen zich daarom beter onderscheiden met reportagefotografie.
Dunner
Dat de spoeling voor nieuwsfotografie dunner wordt, merkt ook de organisatie achter de Zilveren Camera. Juryvoorzitter Marc Prüst wijdde dat aan lage tarieven. „Daardoor gaan weinig fotografen achter dit soort verhalen aan”, zei hij in januari. In plaats daarvan ziet hij een verschuiving naar „diepere, bredere verhalen”, die voor fotografen lucratiever zijn: daarmee zijn nog fotoboeken en tentoonstellingen te verkopen.
De Nederlander Jasper Doest werd twee keer tweede met zijn foto’s van flamingo’s in een dierenopvang op Curaçao, in de categorieën ‘Natuur - Enkel’ en ‘Natuur - Series’. De Nederlandse organisatie Paradox, die hielp bij een interactieve productie over Aleppo, werd bekroond voor ‘outstanding immersive journey’. De Vlaamse Sanne De Wilde (NOOR) werd met de Franse Bénédicte Kurzen eerste in de categorie ‘Portretten - Series’.
Vanaf zaterdag zijn de winnende beelden te zien in De Nieuwe Kerk Amsterdam. Daarna reist de tentoonstelling de wereld rond, langs 100 steden in 45 landen. De organisatie verwacht vier miljoen bezoekers.