Priyanka Gandhi, India’s hartenkoningin

Priyanka Gandhi Vadra, telg uit India’s machtigste politieke dynastie, had het al zo vaak gezegd. Maar oké, nog een keer dan: „Nee.”

Nee, ze hoefde niet in de voetsporen van haar overgrootvader Jawaharlal Nehru te treden, de man die India’s Onafhankelijkheidsstrijd leidde en daarna de eerste premier van het nieuwe land werd. Noch in die van haar grootmoeder Indira en vader Rajiv, die deze rol na hem vervulden.

Ook binnen de door haar familie gedomineerde Congrespartij, vanaf 1947 bijna onafgebroken aan de macht in India, bleef ze liever op de achtergrond. Haar moeder Sonia en broer Rahul, dát waren de politieke leiders. „Als ze mijn hulp nodig hebben, dan help ik […]. Ik ben zelf veel gelukkiger zonder alle poeha, aandacht en verwachtingen”, zei de toen 37-jarige Vadra in 2009 tegen het Indiase Outlook Magazine.

Op 23 januari dit jaar werd het met een weinig ronkend persbericht alsnog aangekondigd. Met amper drie maanden tot de parlementsverkiezingen, die donderdag beginnen, verraste Congrespartijleider Rahul (48) zelfs de eigen gelederen door op de valreep zijn belangrijkste troef in te zetten: zijn zus Priyanka.

Hij benoemde haar tot partijsecretaris in het oosten van Uttar Pradesh (UP), de staat met de meeste inwoners. Een strategische keuze, want met 80 parlementszetels te vergeven geldt UP als sleutel tot de macht in Delhi. Hier ligt ook het kiesdistrict van India’s nog altijd mateloos populaire premier Narendra Modi. Bij de vorige verkiezingen veegde diens Bhartiya Janata Partij de Congrespartij van de kaart.

Als iemand het hier tegen Modi kan opnemen, zeggen deskundigen, dan is het Priyanka Gandhi Vadra.

„We wisten allemaal dat ze de stap een keer zou zetten. De vraag was alleen wanneer”, zegt Priya Sahgal, politiek journalist en auteur van The Contenders, een boek over de nieuwe generatie Indiase politici. Vadra’s partijgenoten roepen al jaren dat de ‘nieuwe Indira’ een grotere rol moest spelen. Een bijnaam die ze dankt aan de onmiskenbaar gelijkenis met haar grootmoeder, de even geliefde als omstreden premier die in 1984 werd gedood. En niet alleen qua uiterlijk.

Verkiezingen organiseren in India is een democratische monsterklus

„Priyanka is een instinctieve politicus”, zegt Sahgal. Meer dan haar lang onwillige broer, die de journaliste al jaren volgt. „Je ziet het aan haar manier van speechen, aan hoe ze zelfs in de grootste massa’s mensen het gevoel geeft dat ze hen ziet. Indira kon dat ook.” Net als haar grootmoeder richt ze zich vooral op de meest gemarginaliseerden. De armen, de vrouwen. Zo begroet ze in haar toespraken steevast eerst de vrouwen en dan mannen, waar het tegenovergestelde gebruikelijk is in India.

Dat is niet voor niets: bij de vorige verkiezingen in UP stemden meer vrouwen dan mannen. Een andere belangrijke kiezersgroep die de Congrespartij met Vadra voor zich hoopt te winnen, zijn de 84 miljoen Indiërs die straks voor het eerst gaan stemmen. In 2014 kozen die massaal voor Modi. „Priyanka is een verfrissende verschijning”, zegt Sahgal. Ook in hoe ze op Modi’s aanvallen reageert. „Rahul heeft het hart op de goede plaats, maar hij komt met paragrafen, zij met scherpe oneliners.”

Allesbepalende familie

Dat maakte haar niet alleen binnen de Congrespartij geliefd. Overal verdringen menigten zich om een glimp van haar op te vangen. Voor velen, zegt Sahgal, was zij dan ook de natuurlijke troonopvolger van de Nehru-Gandhi-dynastie.

Dat het anders liep, komt mede door de voor haar allesbepalende familie, die India vorm gaf en daar een zware prijs voor betaalde.

Vadra groeide op in een hecht gezin. Haar ouders deden er alles aan haar een zo normaal mogelijk leven te geven in omstandigheden die dat niet waren. Zo woonden zij in Delhi samen met Vadra’s grootmoeder Indira, op dat moment de premier. Dichter bij de politiek wilden Rajiv Gandhi, een piloot bij Air India, en zijn verlegen Italiaanse vrouw Sonia niet komen. Tot zijn moeder door haar beveiligers werd vermoord.

De toen 12-jarige Vadra zag hoe haar vader noodgedwongen een rol op zich nam die hij nooit had gewild. „Hij was niet bezig een dynastie te bestendigen”, zei ze onlangs in een interview met de website Rediff. „Het was plichtsgevoel, een hogere missie. Dat is hoe ik politiek begreep.”

Van hun ‘normale’ leven bleef weinig over. Uit veiligheidsoverwegingen werden Priyanka en Rahul van school gehaald. Pas toen Vadra naar de universiteit ging, kwam ze weer onder leeftijdgenoten. Aan Rediff vertelde ze hoe nerveus ze in het begin was. „Aan tafel met staatshoofden voelde ik me op mijn gemak, maar met mensen van mijn leeftijd was ik nooit in contact geweest.”

In 1991 kwam de volgende klap, toen haar vader bij een zelfmoordaanslag werd gedood. Het gezin verdween uit het publieke oog, om bijna tien jaar later door een wanhopige Congrespartij terug het podium op getrokken te worden. Sonia liet zich naar voren schuiven als partijleider, maar maakte meteen duidelijk dat dit slechts tijdelijk was. Dat wil zeggen: tot haar zoon Rahul het zou overnemen.

Priyanka Gandhi Vadra op campagne. De tekst loopt door onder de foto’s:

Vadra koos een andere weg. Ze trouwde met de inmiddels omstreden zakenman Robert Vadra (die wordt beschuldigd van dubieuze gronddeals) met wie ze twee kinderen kreeg. Ze studeerde boeddhisme. Haar eigen politieke ambities, opgedaan als jong meisje in het huis van haar grootmoeder, schoof ze van zich af. „Ze vond dat ze een belangrijkere rol te spelen had”, zegt Rashid Kidwai, auteur van 24 Akbar Road, een biografie van de Congrespartij. „Namelijk het opvoeden van haar kinderen.”

Helemaal onzichtbaar bleef Vadra niet. Voor zowel haar moeder als later haar broer Rahul werd zij een belangrijke vertrouweling die meeschreef aan toespraken en bij verkiezingen vurig campagne voerde in hun kiesdistricten. Vooral in die laatste rol viel ze op. Ondanks aandringen vanuit de partij wilde ze het daarbij houden. „Ik hoef geen verschil te maken door een revolutie te beginnen”, zei ze hierover tegen Outlook Magazine.

Miljoenen Indiërs bezochten het religieuze festival Kumbh Mela, ideaal terrein voor premier Modi’s campagne

Wat is er veranderd? „Haar kinderen [16 en 18 jaar oud] zijn groot geworden, dat ten eerste”, zegt journaliste Priya Sahgal. Minstens zo belangrijk: haar broer, die lang worstelde met zijn rol als partijleider, lijkt eindelijk zijn draai te hebben gevonden. Afgelopen december werd de BJP van premier Modi bij lokale verkiezingen in drie belangrijke deelstaten verslagen. „Was Priyanka eerder in beeld gekomen, dan zou het hebben geleken alsof Rahul zelf niet in staat was de partij een overwinning te brengen”, analyseert Sahgal.

Zelf is Vadra zich daar ook bewust van. Of het nu in interviews is of tijdens gezamenlijke optredens, ze zorgt er altijd voor dat de rolverdeling duidelijk is. Haar broer, dát is de leider. Bij haar eerste publieke optreden als partijsecretaris, waarbij ze met Rahul op het dak van een auto door Uttar Pradesh reed, voerde alleen hij het woord.

„Ik wachtte tot Rahul de timing juist vond”, zei Vadra onlangs tegen deze krant over haar politieke entree. Voor de gedesillusioneerde Congrespartij in Uttar Pradesh kwam ze geen moment te laat. Kort nadat het nieuws over haar benoeming bekend werd, ontstond voor het hoofkantoor in Lucknow een spontaan feest. De boodschap op de posters waarmee de toegestroomde partijleden zwaaiden luidde: „Indira is back”.

Correctie 9 april: In een eerdere versie van dit artikel werd de naam van Priya Sahgal gespeld als Priya Saghal. Hierboven is dat aangepast.