De Oude Dame is alleenheerser in het Italiaanse voetbal

Op dinsdag 27 juni 2006 wierp hij zich met een rozenkrans in de hand van het hoofdkantoor van Juventus. De depressies waren er altijd al geweest, diep verborgen onder het gestaalde gelaat van de Italiaanse verdediger. „Ik kon geen tekenen geven van mijn leed. Of als ik ze gaf dan waren ze versleuteld, voor niemand te ontcijferen”, noteerde Gianluca Pessotto in zijn biografie La partita più importante (De belangrijkste wedstrijd).

Alles wat hij op het veld had gepresteerd was voor zijn gevoel niets meer waard toen Juventus middelpunt was geworden van het grootste voetbalschandaal in de Italiaanse geschiedenis. Om hem heen waren clubbestuurders weggevoerd als gevolg van de zaak die als Calciopoli bekend zou worden. Hoofdverdachte was Luciano Moggi, sportief directeur van Juventus, die via duizenden telefoongesprekken scheidsrechtersbenoemingen had beïnvloed.

De fragiele pion Pessotto, min of meer Moggi’s adjudant, knakte. Dagen na zijn val werd hij wakker in het ziekenhuis, met zijn dochters om zich heen. Hij herinnert zich nog de ingetogen emoties van Alessandro del Piero, de sterspeler van Juventus die na het WK 2006 met de wereldbeker langskwam.

Het gaat, dertien jaar later, goed met Pessotto – al kunnen we hem dat niet zelf vragen. Hij is hoofd van de jeugdopleiding, een bescheiden rol in het radarwerk van Juventus. Pessotto benutte een penalty in de serie tegen Ajax in de Champions League-finale in 1996 en ook namens Italië tegen Oranje in de halve finale van het EK 2000. Veel te bespreken, maar Juventus wijst een interviewverzoek, per mail, af met een keurig belletje. „Hij praat niet over die periode”, zegt de persmedewerker. „En over de jeugdopleiding lijkt ons niet zinvol rond een Champions League-duel. Wellicht een andere keer.”

Lees ook: Zes vragen over de verdeling van Europese startbewijzen

Juventus, de Oude Dame, laat het verleden liever rusten, diep verborgen onder het succes van de afgelopen tien jaar. Calciopoli maakte de club tot schande en kostte, indirect, bijna het leven van een van de meest geliefde zoons. Het hoofdkwartier waar Pessotto zich vanaf afwierp is niet meer in gebruik, de club ressorteert nu in een gloednieuw complex. En op de grond waar het sfeerloze sintelbaanstadion Delle Alpi ooit stond verrees het intieme Juventus-stadion.

Sinds de ingebruikname in 2011 stonden de bianconeri de landstitel nooit meer af. Juventus staat nu achttien punten voor en wordt voor de achtste keer op rij kampioen, mogelijk al dit weekend als zaterdagavond thuis gewonnen wordt van AC Milan en nummer twee Napoli zondag verliest van Genoa. Ajax wacht woensdag en volgende week dinsdag in de kwartfinale Champions League.

Twee afgenomen titels

Juventus is van ver gekomen. Calciopoli sloeg als een bom in vlak voor het WK 2006, dat gewonnen werd door Italië. Onder stoom en kokend water bepaalde de Italiaanse voetbalbond dat Juventus teruggezet werd naar de Serie C, het derde niveau. Twee titels werden afgenomen. Volgens Juventus had de manipulatie van scheidsrechtersaanstellingen geen invloed op het competitieverloop, en werd dat bovendien door alle topclubs betracht. Vele topmannen belden met de scheidsrechtersbazen.

De gepensioneerde clubadvocaat Cesare Zaccone kijkt met berusting terug. „Het recht heeft zijn loop gehad, dat respecteer ik. Ik ben bitter over wat personen binnen de club hebben gedaan, die zijn daar ook strafrechtelijk voor vervolgd. Ons verweer was dat de club niet gestraft moest worden voor wangedrag van individuen”, zegt hij vanuit Turijn aan de telefoon. „Daar ging de rechter niet in mee. Maar de manier waarop het gegaan is, is uiteindelijk niet slecht geweest voor het imago van de club.”

Degradatie naar de Serie C werd voorkomen, dat was het belangrijkste, zegt Zaccone. Het werd de Serie B, met negen punten in de min. Binnen een jaar was Juventus weer terug, vijf jaar later weer kampioen van Italië. In de Juventus-telling was dat de dertigste landstitel – officieel de 28ste.

Aan de hand van de transfervrije overgenomen Milan-maestro Andrea Pirlo leidde coach Antonio Conte Juventus naar de scudetto. Pirlo vierde zijn eerste titel met Juventus in 2011/12 in een t-shirt met de slogan ‘Dertig [landstitels] veroverd op het veld’ „Tot de dag dat ik sterf blijf ik ervan overtuigd dat Juventus zonder welke hulp dan ook kampioen was geworden”, schrijft de stilist in zijn boek Penso quindi gioco (Ik denk, dus ik speel). „Ik kom uit een wereld waarin de oorlog werd verklaard om wat Juventus deed [ten tijde van Calciopoli speelde hij voor AC Milan], maar een titel die afgepakt wordt en niet aan een ander wordt toegewezen is voor mij een prijs die blijft.”

De hegemonie die tot op heden voortduurt begon met het goedkoopste Juventus-elftal van deze eeuw. Alles viel daarna samen: een kapitaalinjectie van 120 miljoen euro via de aandeelhouders in het najaar van 2011, de opening van het nieuwe stadion dat in eigendom is en tientallen miljoenen aan commerciële opbrengst genereert. Zo katapulteerde Juventus in een klap weer tot krachtpatser in de Serie A.

Het waren de vroege successen voor de pas aangetreden voorzitter, de dertiger Andrea Agnelli. Hij is de vierde telg in de machtige Fiat-familie die aan het hoofd staat van Juventus. „Bij eerdere elftallen was ik een bevoorrechte toeschouwer”, zei hij in 2013 in een Financial Times-interview toen Juventus het Italiaans voetbal langzaam maar zeker in zijn greep kreeg. Dit voelde als zijn team.

Met welk Juventus-gevoel hij grootgebracht was door zijn vader Umberto Agnelli? „Winning.” Andrea Agnelli haalde een kindertekening tevoorschijn, van een penalty die erin vliegt van de schoen van Michel Platini. Hij was negen en de zege, zei hij, was alles wat hij meekreeg van de Europcup I-finale 1985. ‘Juventus de heerseres’, krabbelde hij erboven. De context van het Heizeldrama – 39 doodgedrukte Juventus-supporters – dat zich voor de aftrap voltrok was hem als kind ontgaan, daar excuseerde Angelli zich nog voor tegen interviewer Simon Kuper.

Juventus is onder bewind van Agnelli alleenheerser geworden in Italië. Met de verwelking van AC Milan en Inter, tegenwoordig in Chinese handen, lijkt de hegemonie niet afzienbaar ten einde te komen.

Zevenkoppige draak

Turijn verdeelt en heerst. Een zevenkoppige draak, noemde oud-coach Giovanni Trapattoni Juventus: „Hak er twee hoofden af en hij blijft vechten.” In 2016 was Napoli strijdbaar, meteen kocht Juventus kocht topscorer Gonzalo Higuaín voor 90 miljoen euro. En toen Napoli afgelopen seizoen met 91 punten de sterkste nummer twee in de geschiedenis van de serie A werd, gaf Juventus weer gas. Deze zomer werd de vijfvoudig Gouden Bal-winnaar Cristiano Ronaldo van Real Madrid overgenomen. In de herfst van zijn carrière, voor 115 miljoen euro en nog eens ruim 200 miljoen aan salariskosten in vier jaar.

Lees ook: De Champions League is een miljardenbal zonder concurrentie

Het moet het laatste zetje zijn richting het winnen van de Champions League, de afgelopen vier jaar stond Juventus al tweemaal in de finale. Maar sommigen zien het vooral als een laatste zetje van Juventus richting een Europese Super League, een liga met Europese topclubs los van de vaderlandse competities. ‘CR7 bij Juventus, de laatste scheur voor de Serie A’, schreef Angelo Carotenuto in La Repubblica in reactie op commentaren dat de komst van de wereldvedette een zegen voor het Italiaanse voetbal zou zijn.

Juventus ontloopt volgens hem de verantwoordelijkheid die een almachtig instituut naar zich zou moeten toetrekken. De greep op de Italiaanse voetbalwereld via talloze verhuurde spelers en gelieerde agenten is ongezond en zorgt volgens hem voor een psychologische onderwerping. „En als je toekomstige aanvoerder geldgebaartjes maakt naar de scheidsrechter als een penaltybeslissing tegen een machtigere club verkeerd valt” – hij doelt op de reactie van Giorgio Chiellini na een penalty in de slotminuut voor Real – „dan moet je niet denken dat het gif uit het publieke debat blijft wanneer een scheidsrechterlijke blunder in Italië in jouw voordeel is.”

Hoe dan ook is de Oude Dame de heerseres geworden die de negenjarige Andrea Agnelli voor zich zag. Maar tegen welke prijs? In Spanje heerst een duopolie met Real en Barcelona, „maar dat is nog altijd beter dan dictatuur. Rivaliteit is het glijmiddel van sport”, schreef La Repubblica na de ongekende zevende titel (en vierde dubbel) van Juventus vorig seizoen.