Dit was niet de Baudet op wie velen stemden

Voor Forum voor Democratie en Thierry Baudet had ik grote verwachtingen, maar na zijn toespraak heb ik een nacht wakker gelegen. Forum boekte tijdens de Provinciale Statenverkiezingen een knappe overwinning. Baudet verwelkomde die op dezelfde avond met een inmiddels geruchtmakende toespraak. De rustig uitgesproken en zorgvuldig geformuleerde tekst leek bol te staan van dog whistles: impliciete omarmingen van blank nationalisme.

Voor de meeste toehoorders klonken woorden als ‘boreaal’ en verwijzingen naar ijstijden misschien onschuldig of excentriek, maar het blank-nationalistische kamp zal gehoord hebben: ‘Ik hoor bij jullie’.

Door zichzelf – en daarmee zijn partij – in zijn toespraak als blank-nationalistisch in plaats van als conservatief of conservatief-liberaal te positioneren lijkt Baudet het gat op centrum-rechts te hebben heropend. Eerder op de avond leek hij dat met de overwinning van zijn partij nog te hebben gesloten.

Sympathisanten van Baudet rollen sinds zijn toespraak over elkaar heen om te onderstrepen dat zijn gedachtegoed niets expliciet racistisch of extreem-rechts bevat. Het doorgaans kritische weblog GeenStijl gebruikt de term ‘boreaal’ inmiddels zelfs als grap. Ook in De Groene Amsterdammer werd Baudet vorig jaar „een uitgesproken en overtuigd conservatief van het romantische soort” genoemd. En het zou natuurlijk kunnen dat zijn opmerkingen een misplaatste provocatie waren. Feit blijft echter dat een conservatief nooit Baudets ‘boreale’ toespraak zou hebben moeten houden.

Voor de kiezers is dit alles een ramp. Het is onwaarschijnlijk dat het grootste gedeelte van de Forumkiezers blank-nationalistisch zou zijn. De standpunten van die partij zijn immers niet blank nationalistisch. Ook voerde Baudet niet zo campagne.

Commentaar: Zorgwekkend taalgebruik appelleert aan onvrede

De drie hoofdpunten waarmee Forum de verkiezingen won waren: herziening van het onbetaalbare klimaatbeleid, een einde aan de ongecontroleerde massa-immigratie en het terugwinnen van nationale soevereiniteit. Dit is prima te duiden in traditioneel conservatieve termen van prudentie.

One-nation conservatism

Een ander belangrijk Forum-thema – democratisering en staatsrechtelijke vernieuwing – kun je zowel gematigd conservatief opvatten (denk aan Benjamin Disraeli’s One-nation conservatism) als liberaal (geleidelijke hervorming van instituties) en heeft in Nederland historisch een centrum-linkse connotatie. Forum won kortom niet met racistische thema’s. Het won op de punten waar de kiezer zich al ruim twee decennia in de steek gelaten voelt door VVD, CDA en D66. Het presenteerde zich in zekere zin als de partij die VVD en D66 vandaag de dag gezamenlijk hadden moeten zijn.

Je hoeft niet blank te zijn om van Bach te genieten of om de nieuwe Newton te worden

Baudets toespraak heeft daarmee twee belangrijke implicaties. Ten eerste staan de leden van het Forum nu voor een keuze. Willen zij hetzij een conservatieve of conservatief-liberale partij vormen, hetzij een blank-nationalistische club? Ten tweede dreigt verdere maatschappelijke polarisatie. De extremistische identiteitspolitiek die is ontstaan aan Amerikaanse universiteiten is inmiddels overgewaaid naar alle lagen van onze samenleving. Ze is actief aanwezig bij Denk, GroenLinks, PvdA en D66, alsmede in het onderwijs en op de werkvloer – en passief bij VVD en CDA. Een gematigde centrum-rechtse partij zou proberen deze brand te blussen. Maar door met zijn eigen identiteitspolitiek te komen gooit Baudet juist meer olie op het vuur.

Lees ook: ‘Baudets moeilijke woorden wekken ook vertrouwen’

Het hardst getroffen zijn de ontheemde gematigd rechtse kiezers. Zij dachten bij het Forum eindelijk een thuis te hebben gevonden. Decennia lang zagen ze dat ze met de VVD, CDA en D66 nauwelijks iets wisten te veranderen op de dossiers waarmee het Forum de verkiezingen won. Tegelijkertijd werden deze kiezers tot hun grote frustratie vanwege hun oprechte zorgen door links keer op keer onterecht voor racist en fascist uitgescholden. Dit is het gat dat Fortuyn leek te gaan vullen, voordat hij werd vermoord, en waarin ook Wilders leek te springen, voordat hij zijn islam-obsessie ontwikkelde.

Bruin randje

Dankzij Baudet kan links nu retorisch toch haar gelijk halen. Met zijn toespraak heeft hij schijnbaar bewust de scheidslijn tussen centrum-rechts en extreem-rechts vervaagd. In navolging van extreem-links heeft hij belangrijke thema’s met betrekking tot kunst, cultuur en soevereiniteit volkomen onterecht een bruin randje gegeven. Daarmee heeft hij conservatieven en conservatief-liberalen die hem hebben gesteund ernstig in verlegenheid gebracht.

Het is idioot om het te moeten herhalen, maar je hoeft niet blank te zijn om van Aristoteles te kunnen leren, van Bach te genieten, of Rembrandt te bewonderen. Je hoeft ook niet blank te zijn om de nieuwe Newton te kunnen worden. Ook ben je geen blanke nationalist of racist als je erop wijst dat de sociale cohesie ons dwingt tot bewaakte grenzen en gecontroleerde migratie, gegeven het verschil tussen culturen. Dat is in Korea net zozeer het geval als in Nederland.

Het sluiten van het gat op centrum-rechts is niet eenvoudig. Dankzij de passiviteit van met name CDA en VVD in de afgelopen decennia zijn er nauwelijks maatschappelijke instellingen waar een centrum-rechts kader zich kan ontwikkelen. Voor linkse clubjes bestaan er daarentegen vele geldpotjes. Met zijn toespraak lijkt Baudet links flink in de kaart te hebben gespeeld.