Aangrijpende dans over het verlies van identiteit op Explore Festival

Voor het tweede jaar brengt het Explore Festival voorstellingen van het zuidelijk halfrond naar Nederlandse podia. En niet alleen naar de Randstad, maar in theaters van Groningen tot Kerkrade; steden waar dergelijk internationaal aanbod zelden is te zien.

In de dansproducties van deze editie staan heden en verleden van het Afrikaanse continent centraal. De Senegalese Germaine Acogny doet dat in een adembenemende, autobiografische solo, met beweging, tekst, filmbeelden en muziek, Salia Sanou uit Burkina Faso met een eveneens politiek geladen dansvoorstelling.

Met haar 74 jaar is de Senegalese danseres en choreografe Acogny, ‘de moeder van de Afrikaanse dans’, misschien nog wel indrukwekkender dan zij in haar jongere jaren was, zelfs nu zij niet meer voluit beweegt. Haar bewegingen zijn kraakhelder, markant en expressief. In Somewhere at the beginning begeleiden haar armen een vertelling die haar persoonlijke geschiedenis verbindt met de Afrikaanse. Ze rekent af met haar vader, die streefde naar volledige assimilatie met de kolonisator, in tegenstelling tot haar grootmoeder, de wijze Aloopho, een voodoo-priesteres die trouw bleef aan haar Afrikaanse identiteit. Zij, Germaine, voelt zich haar spirituele erfgename.

Via ingenieuze dramaturgische wendingen worden verbanden gecreëerd met de ontheemde Medea (eveneens een priesteres), die hier haar kinderen niet ter dood brengt, maar te koop aanbiedt. Met snijdend sarcasme vraagt zij het publiek: „Eén euro. Niemand één euro?” En zo ontstaat een geheel waarin Acogny haar eigen geschiedenis verweeft met oude mythes en het Afrikaanse heden, met de achtergestelde positie van de vrouw in Afrika en de massamigratie. Somewhere at the beginning is zo zowel een aanklacht als een aangrijpende klaagzang over het verlies van identiteit en ontheemding.

Vluchtelingenkampen

Du désir d’horizons heeft een soortgelijk thema, maar Salia Sanou werkt die op een totaal andere manier uit. Volledig in dans, aardse dans, met veel synchrone bewegingen voor de acht dansers, op een collage van uiteenlopende muziekstukken. Het stuk begint met één vrouw, die met haar zwaaiende arm beelden oproept van zowel afscheid als welkom, zwerven als zweven.

Sanou maakte het stuk, geïnspireerd door zijn ervaringen in Afrikaanse vluchtelingenkampen. Daaraan herinneren de veldbedjes die strak in het gelid worden opgesteld. Een opgewekte reidans verwijst naar Griekenland, waar de Europese droom van veel Afrikanen ruw botst met de realiteit.

De veerkracht die Sanou ook zag, keert terug in het hoopvolle slotbeeld van Du désir d’horizons hoopvol: vrolijke stelletjes, die op brommers over het toneel snorren. Op weg naar een nieuwe horizon.