N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

100 jaar luchtvaart in Nederland

De koning slaat een munt, de minister krijgt een postzegel. Deze donderdag begint de viering van 100 jaar luchtvaart in Nederland met een evenement in het Eye Filmmuseum in Amsterdam. KLM, GKN Fokker en NLR (Nederlands Lucht- en Ruimtevaartcentrum) bestaan dit jaar alle drie 100 jaar. Later dit jaar vieren ze ook nog eigen jubilea. Het accent van de viering ligt op verduurzaming van de luchtvaart. Studenten hebben voorstellen voor innovatie ingediend, het winnende idee wordt bekroond.

Mark Duursma

13 maart 2019

Leestijd 5 minuten

De locatie voor de viering is toepasselijk. Op een terrein aan de Papaverweg, niet ver van het Eye Filmmuseum, vond in augustus en september 1919 de Eerste Luchtverkeer Tentoonstelling Amsterdam (ELTA) plaats. Initiatiefnemer Albert Plesman wilde het Nederlandse publiek enthousiast maken voor de luchtvaart, nadat Nederland door de neutrale positie in de Eerste Wereldoorlog een achterstand had opgelopen.

De ELTA was de opmaat voor de oprichting van de Koninklijke Luchtvaart Maatschappij door Albert Plesman, de Nederlandsche Vliegtuigenfabriek door Anthony Fokker en de Rijksstudiedienst voor de Luchtvaart, aanvankelijk bedoeld om de veiligheid van de militaire luchtvaart te bevorderen. Fokker Technologies in Papendrecht is nu onderdeel van het Britse bedrijf GKN Aerospace. Kennisinstituut NLR noemt zichzelf Netherlands Aerospace Center. KLM is de oudste luchtvaartmaatschappij ter wereld die nog onder de oorspronkelijke naam actief is.

1912

Luchtvaartpionier Anthony Fokker in zijn eerste vliegtuig, de Spin. Fokker vestigde een vliegtuigfabriek op vliegveld Johannisthal bij Berlijn. Gedurende de Eerste Wereldoorlog bouwde hij gevechtsvliegtuigen voor de Duitse luchtmacht. Eind jaren twintig was Fokker de grootste vliegtuigfabrikant ter wereld, met onder meer drie fabrieken in de Verenigde Staten.
Foto ANP

1 augustus 1919

Opening van de Eerste Luchtvaart Tentoonstelling Amsterdam (ELTA) in Amsterdam-Noord. De ELTA, bedoeld om Nederland enthousiast te maken voor de luchtvaart, was met 500.000 bezoekers een groot succes. De tentoonstelling liep tot 14 september 1919. Kort daarna, op 7 oktober 1919, werd de KLM opgericht.
Spaarnestad Foto

1920

Cabaretier Louis Davids en zijn vrouw en collega Margie Morris vlak voor een vliegreis.
Foto N.V. Vereenigde Fotobureaux / Anefo

17 mei 1920

Aankomst van de eerste KLM-vlucht, van Londen naar Schiphol. Het vliegtuig was een De Havilland DH-16. De passagiers werden verwelkomd door Albert Plesman (links met bolhoed), oprichter en eerste president-directeur van KLM.
Foto ANP

30 december 1933

Terugkeer van de Pelikaan op Schiphol, na een reis naar Batavia, Nederlands-Indië. De driemotorige Fokker F.18 van de KLM vloog het traject in vier dagen, een recordtijd. Het vliegtuig vervoerde kerstpost. Een jaar later volgde de eerste trans-Atlantische vlucht met de Snip, ook een Fokker F.18, naar Curaçao.
Foto ANP

1933

Charles Lindbergh (midden), die in 1927 als eerste non-stop en alleen van New York naar Parijs vloog, bezoekt Schiphol.
Links: KLM-oprichter Albert Plesman. Rechts: Fokker-oprichter Anthony Fokker.
Foto Van Bilsen / ANP

21 november 1934

Terugkeer van de Uiver, een Douglas DC-2, op Schiphol. De Uiver eindigde in oktober als tweede bij de luchtrace van Londen naar Melbourne, met een tijd van 90 uur en 22 minuten.
Foto ANP

1 januari 1934

De eerste stewardess, Nelly Diener. In 1935 nam ook KLM drie stewardessen en drie stewards (‘hofmeesters’) in dienst.
Foto ANP

2 december 1948

Cabine van een Convair 240, of Convair Liner. KLM was de eerste Europese maatschappij die dit Amerikaanse vliegtuig bestelde.
Foto J.D. Noske / Anefo

1958

Introductie van de Fokker F27 Friendship. Het turbopropellervliegtuig voor de korte afstand werd het meest succesvolle toestel van Fokker. Tussen 1958 en 1986 werden er 786 exemplaren van verkocht.
Foto ANP

24 juli 1964

Douglas DC-8-van KLM op Schiphol. KLM introduceerde in 1960 het eerste straalvliegtuig in de vloot. De reistijd naar de VS ging van 24 naar 7 uur.
Foto ANP

April 1967

Opening van het nieuwe Schiphol. Het stationsgebouw en de drie pieren hadden capaciteit voor zes miljoen passagiers per jaar. Het passagiersaantal groeide tussen 1960 en 1970 van 1,4 naar 5 miljoen. In 2018 reisden 71 miljoen mensen via Schiphol.
Foto ANP

2 juli 1970

Eerste Boeing 747 van PanAm op Schiphol. KLM introduceerde de B747 in februari 1971. De laatste exemplaren verdwijnen in 2021 uit de KLM-vloot.
Foto Anefo

27 maart 1977

Op de luchthaven van Tenerife botsen een Boeing 747 van PanAm en van KLM op elkaar. Bij de ramp, de grootste uit ge geschiedenis van de luchtvaart, komen 583 mensen om het leven.
Foto ANP

21 december 1978

Drukte op Schiphol.
Foto ANP

1997

KLM en de Amerikaanse maatschappij Northwest Airlines lopen voorop met een joint venture voor vluchten tussen Schiphol en de VS. Later gaat Northwest op in Delta Airlines. De trans-Atlantische route is nog steeds een pijler voor KLM.
Foto Juan Vrijdag / ANP

30 september 2003

Topmannen Leo van Wijk (rechts) van KLM en Jean-Cyril Spinetta van Air France geven een toelichting op de overname door Air France van KLM. De fusie ging van start op 5 mei 2004.
Foto Marcel Antonisse / ANP

29 maart 2010

Couturier Mart Visser poseert met KLM-stewardessen op het panoramaterras van Schiphol in hun nieuwe uniform. Het uniform voor de ongeveer 11.000 stewardessen, grondpersoneel en vrouwelijke piloten werd ontworpen door Visser.
Foto Marcel Antonisse / ANP

29 oktober 2017

KLM neemt afscheid van Fokker. KLM Cityhopper vloog met de laatste , zeven Fokker 70-vliegtuigen naar Europese bestemmingen. Ze zijn vervangen door de E175+ en de E190 van de Braziliaanse fabrikant Embraer, die moderner en zuiniger zijn. Met het afscheid van de Fokker 70 kwam de 97-jarige band tussen KLM en Fokker ten einde en verdween het laatste vliegtuig van Nederlandse makelij uit Europa.
Foto Robin van Lonkhuijsen / ANP

Maart 2019

Gemeten naar het aantal internationale passagiers staat Schiphol op de vierde plaats van drukste luchthavens wereldwijd, na Dubai, Londen en Hongkong. Mede door het klimaatdebat is de verdere ontwikkeling van Schiphol een heikele politieke kwestie. Tot en met 2020 mag het aantal vluchten niet groeien. Pogingen om met alle partijen afspraken te maken over wat er vanaf 2021 gebeurt, zijn tot nu toe mislukt.
Foto Remko de Waal / ANP

Correctie (14 maart 2019): in een eerdere versie van dit artikel stond bij het tekstje over KLM en Northwest Airlines het jaartal september 1993. Dat is hierboven aangepast.