Hoe Fox News onder Trump de Amerikaanse staatsomroep werd

De Democratische Partij in de Verenigde Staten wil de debatten rond de voorverkiezingen in 2020 niet laten leiden door journalisten van Fox News. De gezichtsbepalende presentator „Sean Hannity en enkele hoger geplaatsten bij Fox News spannen en werken samen” met president Trump, meent de Democratische partijvoorzitter Tom Perez. „Ik wil de garantie dat de debatten eerlijk verlopen”, zei hij bij CNN.

De top-Democraat trekt zijn conclusie uit een artikel dat tijdschrift The New Yorker deze week publiceerde. ‘Trump tv’ luidt de kop en het is een lange opsomming van voorbeelden hoe dicht de in 1996 opgerichte nieuwszender tegen de president is aangekropen, en omgekeerd.

Het artikel begint met de observatie dat Hannity – meer commentator dan journalist – in januari dit jaar ineens opduikt aan de oever van de Rio Grande in Texas, waar president Trump de ‘crisis’ aan de zuidgrens wil toelichten. De journalisten die in het persvak staan, zien hoe Hannity zich vrijelijk tussen de Witte-Huismedewerkers mengt, hoe hij minister van Binnenlandse Veiligheid Kirstjen Nielsen omhelst en tegen hoofd communicatie Bill Shine aanschurkt.

Lees ook: Fox News-gezicht wordt Amerika’s VN-ambassadeur

„Hannity werd in Texas behandeld als een lid van de regering omdat hij dat praktisch is”, schrijft auteur Jane Mayer in The New Yorker. Fox News, zo citeert ze een hoogleraar, „komt het dichtst bij staatstelevisie”.

Niet alleen is Hannity „in feite een adviseur van de West Wing”, aldus Mayer; er bestaat een complete transfermarkt tussen Fox en het Witte Huis. Nationaal veiligheidsadviseur John Bolton was jarenlang commentator bij Fox. Sebastian Gorka, die in 2017 een paar maanden op het Witte Huis werkte, is sinds zijn vertrek een graag geziene gast bij Fox. Fox-commentator en voormalig presidentskandidaat Ben Carson is minister van Volkshuisvesting.

En als het aan Trump had gelegen, was voormalig Fox-presentator Heather Nauert nu de nieuwe Amerikaanse ambassadeur bij de VN geweest, maar zij bedankte voor de eer. Hope Hicks, Trumps voormalige woordvoerder, stapte vorig jaar over naar het moederbedrijf 21st Century Fox. Bill Shine, een van de hoogste bazen bij Fox totdat een #MeToo-schandaal hem als verantwoordelijke de kop kostte, werd door de president aangesteld als hoofd communicatie. Vrijdag werd bekend dat hij opstapt om voor Trumps herverkiezingscampagne te gaan werken. The Hollywood Reporter onthulde vorig jaar dat Shine al lang en breed in het Witte Huis zat toen hij nog miljoenen van Fox op zijn bankrekening kreeg, zijn vertrekregeling.

Nooit enige belangstelling

De geschiedenis van de meest populaire kabelzender van de VS (met een misschien verrassend klein publiek: gemiddeld 2,5 miljoen op primetime in 2018) voert niet automatisch naar de rol van staats-tv. Mediamagnaat en Fox-oprichter Rupert Murdoch had een wonderlijke verhouding met zakenman Donald Trump. Ze zochten elkaar op, belden elkaar – volgens Murdoch belt Trump hém vooral, aldus Michael Wolff in zijn scandaleuze boek Fire and Fury. Maar Murdoch keek lange tijd neer op Trump. In Devil’s Bargain tekent Bloomberg-journalist Joshua Green op dat Trump klaagt tegen een kennis: „Rupert heeft nooit enige belangstelling voor mij gehad. Hij denkt dat er van rijke onroerendgoedjongens dertien in een dozijn gaan.”

Murdoch steunde Trump aanvankelijk dan ook niet in diens gooi naar het presidentschap. Hij twitterde tijdens de campagne zelfs dat Trump „het hele land te schande maakt”.

Maar ergens moet de weerzin zijn omgeslagen in enthousiasme. In januari 2018 onthulde CNN dat een verslaggever van Fox News al voor de verkiezingen in 2016 het verhaal rond had over de verhouding van Trump met pornoactrice Stormy Daniels én dat Trumps advocaat Michael Cohen haar had afgekocht. „Goed werk”, zei de chef tegen de verslaggever, volgens The New Yorker. „Maar Rupert wil dat Donald Trump wint. Dus laat het los.” De omroep zou de onthulling niet uitzenden. Murdoch en Trump bellen „zowat elke dag”, zegt een bron tegen journalist Jane Mayer.

In het artikel staan veel feiten die bekend waren, maar de optelsom ervan en de conclusie die al uit de kop spreekt, geven die feiten nieuwe stootkracht. In The New Yorker wordt Reed Hundt aangehaald, onder president Bill Clinton voorzitter van de Federal Communications Commission, vergelijkbaar met het Commissariaat voor de Media. „Murdoch heeft Donald Trump niet uitgevonden, maar hij heeft wel zijn publiek uitgevonden. Murdoch zou een Trump in het leven roepen. Toen kwam Trump langs, zag al die mensen en zei: ‘Ik wil de spreekstalmeester wel zijn in je circus.’”

Van aanval naar verdediging

In het begin van de campagne hield Fox nog enige afstand van Trump. De toenmalige ster-presentator Megyn Kelly ondervroeg kandidaat Trump scherp over zijn vrouwonvriendelijkheid. Trump voelde zich in een hoek gedreven, maar kwam er triomferend uit toen bleek dat het publiek massaal partij voor hem trok. Megyn Kelly zou kort daarna Fox verlaten.

De Trump-aanhangers bleven bij de zender en maakten er een wapen van. Onder president Obama was het een aanvalswapen, waarbij Hillary Clinton als minister van Buitenlandse Zaken steeds op de korrel werd genomen. Onder president Trump is het een verdedigingswapen geworden.

Of het nu om het onderzoek gaat naar het samenspannen van Trump en de Rusissche regering, of om het voorstel een muur aan de grens met Mexico te bouwen, de kijker ziet Fox News pal voor Trump staan. Het eerste jaar na de benoeming van speciaal aanklager Robert Mueller, wijdde alleen Sean Hannity al 486 items aan het Rusland-onderzoek, volgens The New Yorker, waarbij het „onwettig” werd genoemd, „een heksenjacht” en onlangs nog „een staatsgreep”.

Met die ‘Trump, Trump, Trump’-boodschap houdt Fox News de Republikeinen in het gareel en met zijn ‘haat-trekt-kijkers’-model jaagt de zender de temperatuur van de achterban omhoog.

Bron voor Trumps tweets

De zender is ook de belangrijkste nieuwsbron voor de president zelf en daarmee een motor van zijn gedachten. Uit gelekte documenten die nieuwssite Axios vorige maand publiceerde, bleek onder meer dat de president pas in de vroege middag van de woonvleugel in het Witte Huis naar het Oval Office gaat. Wat doet hij in de tussentijd? Twitteren en tv-kijken. Dan Snow, een student uit Chicago, maakte eind 2017 al een grafiekje waarin het verband te zien is tussen de uitzendtijd van de populaire tv-show Fox & Friends en de tweetdichtheid van de president.

En wie dat niet overtuigend vindt, moet eens kijken naar de compilatie die Matt Gertz maakte, voorzitter van mediawaakhond Media Matters for America. Onder uitspraken die in de uitzending van Fox & Friends werden gedaan, monteerde hij tweets van Trump met letterlijk dezelfde zinnen.

Het stopt niet bij Twitter-berichten. Trump heeft volgens een bron van The New Yorker „herhaaldelijk op het laatste moment compromissen opgeblazen omdat Fox-presentatoren of hun gasten tegen waren”. In de dagen rond de shutdown van de overheid begin dit jaar, bleven de hoofdrolspelers op Fox News maar zeggen dat de president niet moest instemmen met de compromissen die Republikeinen voorstelden. De gedeeltelijke sluiting van de overheid waarbij 800.000 ambtenaren niet werden betaald, duurde mede hierdoor 35 dagen, een record.

Overname geblokkeerd

Er is ook een minder zichtbare manier waarop Trump de zender steunt. Reed Hundt wijst er in het artikel op dat de regering-Trump drie ingrepen in de sterk gereguleerde communicatiemarkt heeft gedaan, die buitengewoon zijn en „alleen te verklaren als pro-Fox, pro-Fox, pro-Fox”.

Zo onthult The New Yorker dat de president zijn toenmalige hoogste economische adviseur, Gary Cohn, opdroeg het ministerie van Justitie onder druk te zetten om in te grijpen in een overname van mediareus Time Warner door telecombedrijf AT&T. Toen dat niet gebeurde, zou Trump hebben geklaagd tegen zijn stafchef: „Ik heb het Cohn vijftig keer gezegd en er is niks gedaan. Ik wil dat Justitie die zaak aanspant. Ik wil dat die overname wordt geblokkeerd!” Vorige maand heeft een rechtbank de zaak die Justitie had aangespannen, afgewezen.