Artistieke vrijplaats Barbur in Jeruzalem met sluiting bedreigd

Abraham ‘Avi’ Kritzman (36) zwaait door het tuinhek van de galerie naar een voorbij fietsende bekende. Dan draait hij zich weer om naar de twee kunstenaars die hij als curator helpt met het opbouwen van hun tentoonstelling. Galerie Barbur is een thuis voor kunstenaars uit Jeruzalem en daarbuiten, en een inloopplek voor de buurt. Maar als het aan de autoriteiten ligt, sluit het pand zo snel mogelijk. Officieel omdat er een andere bestemming voor het pand is, maar de kunstenaars vermoeden dat een controversiële discussiebijeenkomst de aanleiding is.

Galerie Barbur (‘Zwaan’) werd in 2005 opgericht door vijf afgestudeerden van kunstacademie Bezalel. In Jeruzalem waren nauwelijks plekken waar jonge kunstenaars hun werk konden tonen. De kunstwereld van Israël is geconcentreerd in Tel Aviv. Voor de volgende generatie kunststudenten werd Barbur een thuis. „Ik kwam hier bijna dagelijks”, vertelt Kritzman. „Om nieuwe exposities te bekijken, te kletsen met de kunstenaars die er rondhingen, of gewoon om bier te drinken .” Zijn eerste buitenopdracht was een tekening van een boom in de tuin van Barbur en hij had zijn eerste expositie in de galerie.

Barbur zit in een smal straatje vlakbij de Mahane Yehuda, de centrale markt van Jeruzalem. Toeristen met rugzakken gluren nieuwsgierig door de spijlen van het ijzeren tuinhek, mannen met zwarte hoeden haasten zich voorbij en moeders roepen hun rennende kinderen na. De galerie is niet alleen een vrijplaats voor kunstenaars, maar ook voor de buurt. Een groep oudere dames krijgt op dinsdagochtend schilderles van Avi’s medebeheerder Michal, er is een bibliotheekje en er zijn discussiebijeenkomsten en filmvertoningen.

Twee jaar geleden werd de kleine galerie ineens het middelpunt van een politieke storm. In februari 2017 zou een discussiebijeenkomst zijn met Breaking the Silence, een actiegroep van ex-soldaten die over hun ervaringen in bezet Palestijns gebied vertellen. Al sinds de oprichting hield de galerie zulke bijeenkomsten, maar inmiddels was het politieke klimaat veranderd. Na de Gaza-oorlog van 2014 stonden verschillende bevolkingsgroepen recht tegenover elkaar, en sinds 2015 regeert een rechtse coalitie. Na een klacht van een lokale activist riep minister van Cultuur Miri Regev de burgemeester van Jeruzalem op de discussie te verbieden, waarop die dreigde Barbur te sluiten als de bijeenkomst doorging.

Rechtszaak

„Als we die beperking van de vrijheid van meningsuiting zouden accepteren, konden we net zo goed inpakken”, zegt Kritzman. „Kunst is niet alleen maar mooie dingen laten zien; het hele idee van een galerie is dat er problematische onderwerpen aan de oppervlakte kunnen worden gebracht.” Sindsdien is Barbur in een rechtszaak verwikkeld met de gemeente. Officieel moet de galerie sluiten omdat de gemeente, die eigenaar van het pand is, een andere invulling aan het gebouw wil geven. Maar vermoed wordt dat de ware reden de controversiële inhoud van de activiteiten is. Afgelopen zomer bepaalde de rechter dat de galerie weg moet, op 1 mei dient het hoger beroep.

De dreigende sluiting is symbool geworden voor de druk die Israëlische kunstenaars voelen . In 2018 kwam de kunstwereld in verzet na een wetsvoorstel van minister Regev om kunstenaars en instellingen financiering te ontzeggen als hun kunst tegen de principes van de staat ingaat. „De minister vindt dat zij moet bepalen wat kunst is”, zegt Kritzman. De ‘loyaliteitswet’ werd op de lange baan geschoven toen de coalitie begon te wankelen, maar de dreiging is volgens de kunstenaars niet uit de lucht.

Ondanks de controverse krijgt Barbur nog geld van het ministerie. „De subsidie is zelfs verhoogd omdat we meer activiteiten hebben”, zegt Kritzman. „Zolang we aan de criteria voldoen, kunnen ze de financiering niet zomaar stopzetten. Dat zou de minister graag veranderen.”

Sinds Barbur moet vechten om haar voortbestaan, heeft de galerie aan status gewonnen. „Mensen die hier vroeger niet wilden exposeren, willen nu graag”, zegt Kritzman. „Dan ben je ineens iemand die vrijheid van meningsuiting steunt.” Volgende maand is er een grote solidariteitsexpositie in Tel Aviv, waarvoor driehonderd kunstenaars werk doneren. De opbrengsten zijn bedoeld om de juridische en andere kosten te dekken en om als het nodig is een alternatieve ruimte voor Barbur te vinden.

Toch zouden Kritzman en zijn collega’s het liefst al hun tijd en aandacht weer aan kunst besteden. „Wij zijn een galerie, geen politieke instelling. Het zijn de politici die de kunst de politiek in hebben getrokken.”