Op kousenvoeten de beurs op voor 54 miljoen aandelen

Koper zoekt verkoper van groot pakket aandelen, maar wel stiekem.

De verbazing bij iedereen, zowel in Nederland als Frankrijk, is groot als dinsdagavond 26 februari bekend wordt dat de Nederlandse staat zonder dat iemand dat doorhad 12,68 procent van de aandelen Air France-KLM heeft weten te kopen.

Hoe is dat in zijn werk gegaan?

De operatie begint op vrijdag 15 februari in de ministerraad. Daar vraagt en krijgt minister van Financiën Wopke Hoekstra (CDA) het mandaat van zijn collega’s om namens de staat een belang van 14 procent in Air France-KLM te verwerven. Hij krijgt de ruimte om daar maximaal 1 miljard euro aan uit te geven.

Na het weekend, op dinsdagochtend 19 februari, organiseert Hoekstra een besloten overleg op zijn departement waar hij een klein clubje Kamerleden op de hoogte brengt van het plan. Zij tekenen allen een geheimhoudingsverklaring. Dat Hoekstra de Kamer überhaupt vooraf informeert is overigens een van de lessen van de kredietcrisis, toen Hoekstra’s voorganger Wouter Bos pas na afloop van dergelijke operaties (redding van ABN Amro, kapitaalinjecties van miljarden voor ING) de Kamer informeerde. Dat nooit meer.

Lees ook: De positie van KLM-topman Elbers is opnieuw onzeker door de Frans-Nederlandse ruzie

Het adagium: voorzichtig

Met het mandaat van de ministerraad op zak en na het vertrouwelijk informeren van de Kamer schakelt Hoekstra woensdagochtend 20 februari ABN Amro in. De bank zet co-head Equity Capital Markets Maarten Blomme op de klus, een ervaren handelaar die al zeven jaar bij ABN werkt.

Voor mensen als Blomme is kennis van de markt cruciaal: wie hebben er grote pakketten aandelen, wie willen daar eventueel vanaf en tegen welke prijs?

Complicerende factor: Blomme en zijn team kunnen niet rustig een rondje gaan bellen om de interesse van potentiële verkopers te peilen. De operatie dient in het diepste geheim plaats te vinden. Immers: zodra beleggers vermoeden dat er een partij de markt afstroopt op zoek naar een grote pluk aandelen, schiet de koers omhoog.

Voorzichtig van start wordt dus het adagium. Nog die woensdag mengt ABN zich in de aandelenhandel. De bank profiteert dan nog van de betrekkelijk volatiele periode van na de publicatie van de jaarcijfers van het concern diezelfde dag. Dat is traditioneel een periode van relatief veel handel, waardoor een grote koper als de Nederlandse staat betrekkelijk ongezien een belang kan opbouwen.

Meldingsplicht

ABN Amro moet intussen ook rekening houden met de regels van de Franse beurs. Die bepalen dat als een aandeelhouder meer dan 5 procent van een bedrijf in handen krijgt, daar een melding van gedaan moet worden bij de Autorité des Marchés Financiers, de Franse beurstoezichthouder. Dat moet dan uiterlijk vier werkdagen na de verwerving gemeld worden. Eenzelfde soort meldingsplicht geldt voor een belang van meer dan 10 procent.

Lees ook de column van Luuk Middelaar: Nederlandse aanval is ook Franse zege

Het spannendste deel van de deal vindt plaats op dinsdag 26 februari. Op die dag, zo vertelt Hoekstra later, gaat het belang van Nederland in Air France-KLM „zowel door de 5 als door de 12 procent heen”.

Om in één dag van net iets minder dan 5 naar uiteindelijk 12,68 procent te groeien, moet ABN Amro een grote partij bereid vinden in een klap vele procenten Air France-KLM te verkopen. Daarbij, zo veel partijen met grote belangen zijn er nou ook weer niet. Los van de Franse staat (14,3 procent) en de twee participerende luchtvaartmaatschappijen Delta Airlines en China Eastern (elk 8,8 procent), blijven alleen beleggingsinstellingen Capital Group (6,14 procent) en Donald Smith (5,51 procent) over.

Capital Group is uiteindelijk de partij die bereid is te verkopen, zo blijkt uit een melding die donderdag publiek gemaakt wordt bij de Franse beurstoezichthouder. Volgens het Financieele Dagblad betaalt de staat in een zogenoemde block trade van 28 miljoen aandelen Air France-KLM 13,335 euro per aandeel aan Capital. Prijs van het totale pakket: dik 373 miljoen euro.

Aan het eind van die dinsdag staat de teller op 12,68 procent en heeft de staat 680 miljoen euro uitgegeven, aan aandelen en vergoeding voor de bank. Een voormalig aandelenhandelaar schat dat ABN Amro er maximaal 750.000 euro voor heeft gekregen, ABN zelf wil dat niet bevestigen.

Staat lijdt fors verlies

Een dag later, als de staat zijn aandeelhouderschap bekend heeft gemaakt, koopt de bank de laatste pluk aandelen om het Nederlandse belang op de gewenste 14 procent te krijgen. Totale kosten van dit pakket van 54 miljoen aandelen voor de Nederlandse staat aan het eind van die dag: 744 miljoen euro. Ruim onder de grens van het miljard waar Hoekstra in het slechtste geval rekening mee had gehouden.

Ondanks de behoedzaamheid van ABN Amro heeft de koopzucht van de staat de koers wel flink opgedreven. In de vijf handelsdagen dat de bank heimelijk in de markt is, stijgt de koers met meer dan 20 procent. Toen Hoekstra dinsdagavond bekendmaakte dat Nederland een grote positie had genomen in Air France-KLM, stortte de koers gelijk in. Nu schommelt het aandeel weer rond het niveau van vóór de komst van de Nederlandse overheid. Het resultaat voor de Nederlandse staat: een verlies van tientallen miljoenen euro’s. Maar daar was de operatie ook nooit voor bedoeld.

Correctie: In een eerdere versie van dit verhaal stond dat het nieuws dinsdag 25 februari bekend werd, het was de 26e op die dag. Dit is aangepast.