Musea: wetsvoorstel Dekker schaadt schenkingen cultuur

Donateurs die meer dan 15.000 euro schenken aan een goed doel, moeten met naam en woonplaats op de website vermeld gaan worden, en daar zeven jaar op blijven staan. Dat voornemen staat in de conceptwet ‘Transparantie maatschappelijke organisaties’, die minister voor Rechtsbescherming Sander Dekker heeft laten opstellen. Tegen dat voorstel tekenen 34 culturele organisaties bezwaar aan.

In een open brief in NRC van 14 februari schrijven ondermeer Marloes Krijnen (initiatiefnemer van de open brief en directeur Foam), Emilie Gordenker (directeur Mauritshuis), Ivo van Hove (Internationaal Theater Amsterdam) en Taco Dibbits, (Rijksmuseum) dat wanneer deze maatregel doorgaat „waarschijnlijk onze organisaties financieel in de knel komen.”

Ze doen in de brief een beroep op minister Dekker om het wetsvoorstel in te trekken, omdat „culturele organisaties hard hebben gewerkt aan een mecenaatsstructuur”. Donateurs willen vaak anoniem blijven omdat dat je in Nederland niet standaard te koop loopt met je donaties, dat wordt niet chique gevonden. Ook zien sommige donateurs de openbaarmaking als een schending van van privacy. „Niet iedere schenker wil dat openbaar is welk goed doel hij of zij steunt, of dat hij of zij zich een belangrijke financiële bijdrage kan veroorloven”, stellen de briefschrijvers.

Misbruik van vrijheden

De reden voor de wet is dat het „kabinet wil voorkomen dat de financiering van maatschappelijke organisaties gepaard gaat met onwenselijke beïnvloeding en misbruik van de vrijheden die hier in Nederland gelden”, staat er in de toelichting bij het wetsvoorstel. Het ministerie stelt dat het wetsvoorstel voorkomt uit het regeerakkoord uit vrees voor misbruik van stichtingen, die door financiële injecties kwetsbaar kunnen zijn voor beïnvloeding. „Denk aan het geval dat een financier het bestuur dwingt tot een extremistische koers. Daarom moeten geldstromen naar maatschappelijke organisaties, dat wil zeggen stichtingen, verenigingen en kerkgenootschappen, goed in beeld komen”, stelt het ministerie in een persbericht.

De wet kan niet alleen opgelegd worden aan levensbeschouwelijke instellingen, legt Wiebe Alkema, woordvoerder van het Ministerie van Justitie, desgevraagd telefonisch uit. „Alle maatschappelijke organisaties kunnen kwetsbaar zijn voor onwenselijke beïnvloeding. Daarom vallen in beginsel alle maatschappelijke en religieuze organisaties onder de transparantieverplichting.”

Vrijwaarding

De culturele organisaties zien die vrees voor onwenselijke beïnvloeding die uit dit wetsvoorstel spreekt als een belemmering voor goede doelen. Daarnaast is in jaarverslagen over het algemeen terug te vinden wie de schenkingen heeft gedaan, en zijn ook bij de belasting de data bekend. De kans bestaat overigens dat de culturele organisaties gevrijwaard blijven. In totaal vallen zo’n 353.600 stichtingen, verenigingen en kerkgenootschappen onder het conceptwetsvoorstel vallen. Organisaties die „minder kwetsbaar worden geacht voor onwenselijke beïnvloeding” kunnen vrijgesteld worden, aldus de toelichting bij de conceptwet.