Ooit was het hip en sexy, waar is het waterbed gebleven?

Het was gekkigheid, niet meer dan dat. Leuk om naar te kijken, maar niet om op te slapen. Dagblad Trouw zag in 1974 niets in de nieuwe trend, overgewaaid uit de VS: het waterbed. Misschien dat zo’n „deinende slaapmassa” daar ontzettend populair was, wij Nederlanders zouden er niet intrappen.

Nou, de journalist van dienst had in de jaren 90 eens een willekeurige beddenzaak moeten inlopen. In elke showroom stonden de nieuwste exemplaren van het waterbed trots vooraan. NRC Handelsblad mopperde in 1992 al over de schaduwzijde van de trend, het waterbed was volgens de krant een „energieverslinder in optima forma”. Tegelijkertijd beloofden advertenties in NRC: ‘Het hele jaar vakantie heeft je lichaam in een waterbed’. Andere reclameteksten waren pikanter, zoals: ‘Er zijn twee dingen die beter gaan op een waterbed. ’t Ene is slapen…”. Of: ‘Ze zal je bewonderen om je auto, respecteren om je positie, maar ze zal van je houden om je waterbed’. Harde verkoopcijfers ontbreken, maar het Limburgs Dagblad wist in 1991 te melden dat ongeveer één op de tien verkochte bedden een waterbed was. Het Parool signaleerde de hype in 1989 op de Huishoudbeurs: „Whirlpool en waterbed gaan een grote toekomst tegemoet. De magnetron heeft de markt al veroverd en presenteert zich nu in combigedaante (…) En zonder compacte keukenmachine of tenminste een stevige staafmixer bent u hopeloos ouderwets.”

Maar waar elke zichzelf respecterende keuken tegenwoordig beschikt over een combimagnetron en een staafmixer, is het waterbed nergens meer te bekennen. Geen beddenzaak lijkt ze nog te verkopen. Wat is er geworden van dit „seksspeeltje van de hippies” (Telegraaf, 1991)?

Onderhoud

Het moderne waterbed werd in 1968 bedacht door de Amerikaan Charlie Hall. Een matras gevuld met water. Zijn uitvinding werd snel populair bij hippies. De seksuele toespelingen in advertenties maakten het bed des te spannender. Henry Petroski, professor in productiedesign aan Duke University, zei in 2010 tegen The Atlantic: „Niet alleen was het een coole, nieuwe gadget, het kwam ook in een tijd dat de maatschappij elk nieuwigheidje omarmde, zeker producten die stonden voor seksuele bevrijding.”

Uit een belronde langs grote beddenzaken blijkt dat van die reputatie weinig over is. Beter Bed verkoopt ze al tien jaar niet meer. Bij slaapboulevard Kwakernaat in Blaaksedijk, bij Rotterdam, hadden ze een afdeling van 400 m² voor de waterbedden, zegt directeur Marcel Kwakernaat aan de telefoon. „Het was 10 procent van de winkel. Maar sinds een jaar of acht zijn we ermee gestopt.” Beddenzaak Morpheus heeft nog wel waterbedden in de collectie, maar de verkoop is nihil, zegt vestigingsmanager Wesley Ruijterman: „Het was een hype. Daar hobbelden wij achteraan.”

Waar is het misgegaan? Ruijterman: „Qua slaaptechniek is een waterbed nog steeds prima. Je ligt echt in bed, in plaats van op bed. Het probleem is: het vergt veel onderhoud. Je moet ’m ontluchten, af en toe bijvullen met anti-alg. Dat vinden mensen veel werk. Hij kan gaan lekken. En verhuizen is een heel gedoe: in zo’n bed zit zo 1.500 liter water.”

Bovendien, zegt hij, andere bedden hebben het waterbed ook qua slaapcomfort ingehaald.

Voordeel: temperatuur regelen

Slaaponderzoeker Eus van Someren van het Nederlands Herseninstituut zegt geen onderzoek te kennen waaruit blijkt dat je op een waterbed beter of slechter slaapt dan op een ander bed. Al heeft het waterbed volgens hem wel één specifiek voordeel: een waterbed heeft een ingebouwd verwarmingselement, waarmee je de temperatuur van het water kan aanpassen. Daarvoor moet het bed wel in verbinding staan met een stopcontact. Van Someren: „Uit ons onderzoek is gebleken dat voor een goede, diepe slaap je huidtemperatuur tussen de 33 en 33,5 graad moet zijn. Ook binnen die marge kunnen kleine verschillen veel uitmaken. Bij een waterbed zou je dat goed kunnen regelen.”

Er zijn nog wel winkels waar je een waterbed kunt kopen. Bij speciaalzaken en bij sommige kleinere beddenzaken, zoals Slaapcenter Verweijen in Budel. Eigenaar Tom Hendriks heeft zelf vijftien jaar op een waterbed geslapen. Hij somt de voordelen op: „Een waterbed slaapt de eerste dag net zo lekker als na tien jaar, dat heb je bij een ander matras niet. En een waterbed is koel in de zomer en warm in de winter.”

En die pikante slogans?

Bij Atlantic Waterbedden in Wijchen verkopen ze al sinds 1981 waterbedden. Samen met haar vader runt Joyce Schraven de winkel. „In de jaren 90 hadden we nog een groot dealersnetwerk, maar vanaf eind jaren 90 merkten we dat die dealers er steeds meer moeite mee kregen. En in diezelfde tijd kwam ook de boxspring op.” Ze beaamt dat een waterbed wat meer moeite kost. „Je moet ’m onderhouden, en hij kan inderdaad gaan lekken. We merken wel dat mensen die in de jaren 80 of 90 een waterbed hadden en daarna op iets anders zijn gaan liggen, toch vaak bij ons terugkomen.”

Lees ook: Tien tips om beter te slapen

En hoe zit het met die slogans die zinspeelden op betere seks in een waterbed? Een fabeltje, zegt Tom Hendriks. „Het is zelfs ietsje lastiger op een waterbed, omdat je wat minder steun hebt. Maar het kan wel hoor.” Wesley Ruijterman van Morpheus noemt het een typisch marketingtrucje. „Het is voor ons beddenverkopers ook totaal niet relevant. Ik werk hier nu vijftien jaar en ik heb nog nooit meegemaakt dat dit een rol speelt bij het verkopen van een bed. Hooguit wil een man even stoer doen tegenover z’n vrouw met een grapje daarover. Die slogans waren een marketingdingetje, sex sells.”