Proces tegen separatisten is test voor de Spaanse rechtsstaat

Het proces tegen de twaalf Catalaanse separatisten, dat dinsdag voor het Hooggerechtshof in Madrid begint, wordt door vriend en vijand gezien als een test voor de Spaanse rechtsstaat. „Het is een uitgelezen mogelijkheid om de campagne te stoppen waarbij rechters als niet-onafhankelijk in diskrediet worden gebracht”, zegt Carlos Lesmes, voorzitter van het Hof, tegen een zaal vol internationale journalisten. „Geen beter bewijs dan het proces zelf.”

De Catalaanse separatisten gaan er op voorhand vanuit dat het proces „gepolitiseerd” is. Voor de voormalige regiopresident Carles Puigdemont was dit een van de redenen om samen met vier ‘ministers’ voor de Spaanse justitie op de vlucht te slaan. Dat deed hij een paar dagen nadat hij zich op 27 oktober 2017 tot president van de republiek Catalonië had uitgeroepen. Pogingen van de Spaanse justitie om hem op verdenking van rebellie uitgeleverd te krijgen mislukten. Rechters in België en Duitsland wezen dat op grond van hun wetgeving af.

Onder protest van de huidige Catalaanse regioregering staan voormalig vice-regiopresident Oriol Junqueras; de oud-‘ministers’ Jordi Turull, Raül Romeva, Josep Rull, Dolors Bassa, Joaquim Forn, Meritxell Borràs, Carles Mundó en Santiago Vila de komende drie maanden terecht voor de strafkamer van het hof, evenals voormalig parlementsvoorzitter Carme Forcadell en de activistenleiders Jordi Sánchez en Jordi Cuixart. De voorzitter van de groep van zeven magistraten die het proces leidt is Manuel Marchena Gómez.

Volgens de Spaanse wetgeving kunnen naast de openbaar aanklager ook de staatsadvocaat en een civiele partij, in dit geval de uiterst rechtse partij Vox, deel zijn van het proces. De openbare aanklager is van mening dat zes ‘ministers’, de parlementsvoorzitter en twee leiders van actiegroepen rebellie hebben gepleegd en dat een aantal misbruik maakte van gemeenschapsgeld. Hij eist celstraffen van zeven tot 25 jaar.

Maximale transparantie

Naar verwachting zullen circa vijfhonderd getuigen worden opgeroepen, onder wie oud-premier Mariano Rajoy en de burgemeester van Barcelona, Ada Colau. Het hof heeft aan 600 journalisten van 150 verschillende media uit vijftig landen accreditaties verstrekt. Alle zittingen zullen live via de televisie en internet te volgen zijn. Verzoeken om internationale waarnemers toe te laten zijn door het hof afgewezen. „We betrachten maximale transparantie. Iedereen, waar ook ter wereld, kan het proces volgen”, legt Lesmes uit. „Meer kunnen we niet bieden.”

Lees ook ‘Lang voorarrest Catalaanse separatisten was niet nodig’

De voorzitter van het hooggerechtshof wees tijdens een bijeenkomst voor internationale media kritiek op het Spaanse rechtssysteem van de hand. „Misschien dat Spaanse medici een beter imago hebben dan de rechters, maar dat komt omdat wij altijd over een conflict tussen twee partijen moeten oordelen”, stelt Lesmes. „Spanje heeft één van de onafhankelijkste rechtssystemen van Europa. Daar zijn tal van waarborgen voor aanwezig. Er staan hier geen ideeën ter discussie, maar feiten uit de herfst van 2017.”

De Catalaanse separatisten vertrouwen erop dat het oordeel uiteindelijk aan het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg zal zijn. Premier Pedro Sánchez bracht afgelopen week een bezoek aan Straatsburg om ‘Europa’ ervan te overtuigen dat het proces eerlijk zal verlopen. De nationale oppositiepartijen eisten zondag bij een demonstratie in Madrid juist het vertrek van de regering, mede omdat Sánchez te veel zou toegeven aan de separatisten in ruil voor steun aan zijn begroting. Circa 45.000 mensen gingen de straat op.