Samen met collega’s op slaapcursus

Het maakt je productiever, creatiever en je kunt er beter problemen door oplossen. Krijg je er echter te weinig van, dan meld je je vaker ziek en veroorzaak je meer bedrijfsongevallen. Over welk magisch middel hebben we het? Slaap.

Nu de voordelen van een goede nachtrust stevig onderbouwd zijn door wetenschappelijk onderzoek is ook de interesse gewekt bij werkgevers. Steeds meer organisaties denken na over de slaap van hun personeel. Maar is dat wel hun zaak?

Slaap is eigenlijk goed te vergelijken met de markt voor mindfulness en meditatie van tien jaar geleden, zegt Els van der Helm, slaaponderzoeker en mede-oprichter van start-up Shleep, een digitale slaap-app. Mensen zagen bezinning ook als iets waar de werkgever zich niet mee moest bemoeien, maar „nu worden er mindfulness-cursussen tijdens werktijd gegeven”.

Slaaptraining

Na een decennium lang onderzoek te hebben gedaan aan de Amerikaanse universiteiten Harvard en Berkeley, kwam neurowetenschapper Van der Helm bij adviesbureau McKinsey terecht. Daar ontstond het idee voor Shleep. „Voor van alles en nog wat werden er trainingen aangeboden, maar het woord slaap viel nooit. Terwijl een goede nachtrust juist heel veel effect heeft op ons werk.”

Ze noemt het voorbeeld van een vrouw die altijd met tegenzin naar haar werk ging. „Ze sliep te weinig, maar had haar slechte humeur nooit gekoppeld aan te weinig slaap.” Zó belangrijk kan voldoende nachtrust zijn. Met Shleep helpt ze medewerkers van onder andere accountantskantoor Deloitte, muziekdienst Spotify en haar vroegere werkgever McKinsey nu om beter te slapen.

Wordt Shleep ingehuurd door een bedrijf, dan stelt het aan de hand van een online vragenlijst eerst vast wat de „slaapbehoeften” van werknemers zijn. „Veel mensen denken nog steeds dat iedereen acht uur slaap nodig heeft, terwijl dat slechts een gemiddelde is.” Voor de een is het iets meer, voor de ander iets minder. Maar: „Uit verschillende onderzoeken blijkt ook dat slechts 1 tot 3 procent van de wereldbevolking met minder dan zes uur slaap optimaal functioneert.” Wie aan vijf uur slaap genoeg denkt te hebben is dus ofwel heel bijzonder, of houdt zichzelf voor de gek.

Met een app krijgen deelnemers vervolgens tips om beter te slapen en kunnen ze vragen stellen aan coaches. Het gedrag buiten de slaapkamer hoort daar ook bij, want daar ligt volgens Van der Helm de sleutel tot een beter nachtritme. Tips gaan bijvoorbeeld over het beperken van de hoeveelheid cafeïne overdag, of het doen van bepaalde ademhalingsoefeningen om gemakkelijker in slaap te komen. „We begrijpen dat medewerkers van grote consultancy’s wellicht niet élke nacht de acht uur halen, maar we adviseren ze dan wel om effectiever te slapen: beter vijf uur diep onder zeil, dan ook op de dagen dat je wel acht uur slaapt gebroken wakker worden.”

Intieme aangelegenheid

Het voordeel van een training is dat je meerdere mensen uit een team, inclusief leidinggevenden, op hetzelfde moment bewust maakt van de voordelen van een goede nachtrust, zegt Van der Helm. Daardoor ontstaat er een verantwoordelijkheid naar elkaar toe. „Uiteindelijk gaat beter slapen om gedragsverandering. Dus als de baas ’s avonds om tien uur nog mails verstuurt of ’s ochtends heel vroeg een meeting voorstelt, dan houdt dat iedereen uit zijn ritme.” Onderling kun je elkaar beter motiveren en anderen gemakkelijker op hun gedrag aanspreken. De keuze voor deelname ligt bovendien bij de medewerkers zelf, zegt Van der Helm. „Het moet ook geen Big Brother worden.”

Al blijft dan de vraag in hoeverre een werkgever zich moet bemoeien met de vrije avonduren van werknemers. Irma Leijten van zakelijk slaapcoachingsbureau Ergo Optima kan wel begrip opbrengen voor dat gevoel: „Het blijft inderdaad een intieme aangelegenheid.” Ze komt tijdens trainingen ook weleens mensen tegen die helemaal niet op zulke bemoeienis zitten te wachten. Desondanks pleit ze ervóór: „Een werkgever betaalt door op het moment dat een werknemer ziek is. Dus als beter slapen het verzuim tegen gaat, vind ik het logisch dat de werkgever zich daar, tot op zekere hoogte, mee bemoeit.”

Vervolgens is het aan medewerkers zelf of ze er iets mee doen, zegt Leijten. Van der Helm sluit zich daarbij aan: „Sommige mensen waarderen de tips, anderen vinden het niks. Maar het gaat erom dat je degenen helpt die er wél voor openstaan.”

Bij chocoladeproducent Tony’s Chocolonely, die meedeed aan een proef van start-up Shleep, meldden zich uiteindelijk veertig van de in totaal honderd medewerkers voor een vierweekse slaapcursus. Ironisch genoeg paste de eerste bijeenkomst bij de helft niet in de agenda, waardoor twintig mensen uiteindelijk deelnamen. Vijftien rondden de cursus daadwerkelijk af. Toch zou personeelsmanager Carline van Veen het geen mislukking noemen. „Uit onze ‘werkpret-enquête’ kwam naar voren dat het aanbod werd gewaardeerd. Wij vinden het belangrijk dat iedereen weet dat het voor ons op de agenda staat.”

Ergo Optima coacht veel mensen die in ploegendiensten in de nacht werken. Naast kennis over de werking van slaap, krijgen cursisten specifieke tips om met onregelmatige roosters om te gaan.

Zo ook de monteurs die ploegendiensten draaien bij spoorbedrijf Strukton. „Vroeger moest je het als medewerker zelf maar een beetje uitzoeken”, zegt monteur John Boshuis (62) daarover. Zo dacht hij lange tijd dat nachtdiensten er „gewoon bij hoorden” en dat hij de slechte slaap die daar het gevolg van was, in het weekend wel kon inhalen. Tot hij vijf jaar geleden door een chronisch slaaptekort letterlijk omviel en een hersenschudding opliep.

„Dat zulke kennis nu verplicht is voor ons, vind ik daarom goed.” Boshuis ging uiteindelijk in gesprek met de leiding, en draait nu eens per twee weken een week nachtdienst. „Ook kreeg ik tips over hazenslaapjes vooraf. Ik vind het fijn dat Strukton mijn gezondheid daarbij in het oog houdt.”