Wachten op de rain in Afrika

‘Als er in het bos een boom omvalt, en er is niemand in de buurt om het te horen, maakt die vallende boom dan geluid?” Dit doordenkertje wordt vaak toegeschreven aan George Berkeley, de achttiende-eeuwse filosoof en vader van het immaterialisme – het idee dat het geen zin heeft te zeggen of iets bestaat als het niet zintuiglijk wordt waargenomen.

Zo bezien kun je denken dat de geluidsinstallatie die de Duits-Namibische kunstenaar Max Siedentopf op een geheime plaats in de Namibische woestijn heeft gebouwd een filosofisch experiment is. Klinkt daar in de verlatenheid van de rode zandduinen en grindvlakten die zich over 2.000 kilometer lengte langs de Atlantische Oceaan uitstrekken tussen Zuid-Afrika en Angola nu wel of geen geluid? En misschien ook: who cares?

Maar de wetenschap dat Siedentopf uit zes luidsprekers daar het nummer Africa van Toto laat schallen, en dat hij zijn door zonne-energie gevoede mp3-speler op repeat heeft gezet, is toch een gedachte die voor velen ondraaglijk moet zijn.

Africa! „De aanstekelijke groove van deze tophit laat iedereen dansen in zijn stoel”, belooft de webwinkel waar je het originele arrangement kunt bestellen. ‘Aanstekelijk!’, een geniaal eufemisme voor het liedje uit 1982 dat in werkelijkheid een van de ergste oorwurmen uit de muziekgeschiedenis is, dat gehaat wordt als geen ander maar toch ook eeuwig komt bovendrijven in elke topzoveel; ruim 440 miljoen keer is de officiële video ervan op YouTube bekeken. Africa, we kunnen kennelijk niet zonder en niet met dat nummer.

Zelfs voordat ik de video van Siedentopfs project Toto Forever afspeel, klinken in mijn hoofd al die eerste dwingende akkoorden – de handjes van Steve Porcaro op de synthesizer en wijlen zijn broer Jeff met die koebellen en xylofoon. En je weet dat je het in falset gezongen refrein de rest van de dag niet meer kwijt zult raken. „It’s gonna take a lot to drag me away from you […] I bless the rains down in Africa/ I bless the rains down in Africa/ I bless the rains down in Africa / I bless… ” en zo verder, ad nauseam.

Daar vestig ik mijn hoop dus maar op, op die regens. In die woestijn valt weliswaar maar een centimeter water per jaar, maar als dat op één dag is, moet het toch genoeg zijn om Siedentopfs „ultieme homage aan dit nummer” het zwijgen op te leggen? Geruststellend idee: stilte, óók als er niemand is om ernaar te luisteren.

Correctie (28 januari 2019): De Namibische woestijn strekt zich over een afstand van 2.000 kilometer uit langs de Atlantische Oceaan tussen Zuid-Afrika en Angola, niet over 2.000 kilometer tussen de Namibische steden Walvisbaai en Swakopmund, zoals in een eerdere versie stond; dat is een afstand van slechts rond de veertig kilometer.