Soms wringt het nog wel eens, als een concert in de kamermuziekzaal Hertz uit gaat en beneden in het café een uitbundig publiek zich aan het indrinken is voor de dansavond. Dan merk je dat die ‘klassieke’ mensen het niet prettig vinden om in een rumoerig gebouw terecht te komen. Dat moet nog anders, vinden ze bij TivoliVredenburg. Voor bezoekers van de Grote Zaal is er sinds enige tijd een aparte stilte-uitgang aan de zijkant. Meestal werkt het goed: klassiek, pop, jazz en dance in één complex. Liefst met cross-overs tussen de diverse muzieksoorten, en publiek dat bij elkaars concerten komt snuffelen.
TivoliVredenburg brengt die „genrevervaging”, zoals de directie het graag noemt, nu al vijf jaar in de praktijk. Dat ging niet zonder slag of stoot. Even slikken was het voor verstokte Tivoli-gangers, toen ze eind 2013 voor het eerst het immense gebouw in mochten. Wat was dit: de vertrekhal van een middelgroot internationaal vliegveld met enorme roltrappen tussen de verdiepingen? Waar was de sfeer, waar was de samenhang?
Daar wordt voortdurend aan gewerkt, zegt Erik Mans, directeur productie en faciliteiten van het pand dat met de Ronda (popzaal), de Cloud Nine (jazz), de Hertz (kamermuziek), de Pandora (speciaal geschikt voor cross-overs) en de Grote (oude) Zaal van Vredenburg vijf hoogwaardige concertzalen herbergt.
Als medeoprichter van het oude Tivoli en ex-tourmanager en geluidsman kent Erik Mans (58) de praktijk van het popbedrijf van binnenuit. Tivoli Tijdelijk begon in 1981 in het gebouw van de Nederlandse Vervoersbond aan de Oudegracht dat eind jaren zeventig herhaaldelijk werd gekraakt. Telkens weer opnieuw drongen krakers binnen en stelden ze hun primitieve apparatuur op voor concerten die een steeds groter publiek trokken. Tivoli werd lange tijd gerund door vrijwilligers. Legendarische concerten van Red Hot Chili Peppers, Pearl Jam en R.E.M. plaatsten het oude krakersbolwerk op de kaart van belangrijkste Nederlandse rockclubs.
Culturele elite
Het in 1979 geopende Vredenburg werd in Tivoli-kringen beschouwd als de vijand, zegt Mans, „de plek voor de culturele elite”. Bij een concert van The Au Pairs in de kleine zaal stormde een delegatie van Tivoli-gangers naar binnen, met de mededeling aan de band dat ze op de Oudegracht veel beter op hun plek waren. In de loop der jaren kreeg het akoestisch superieure Vredenburg evengoed een reputatie als popzaal en kwam het steeds vaker tot samenwerking. „Vredenburg was veel rijker, dus ze deden ons wel eens gebruikte apparatuur cadeau als ze zelf iets nieuw kochten”, zegt Mans, die allang spijt had dat hij ooit een concert van The Cure in Vredenburg had geboycot.
Voor de twaalfhonderd deuren is een aparte man voor aangenomen, die ook verstand heeft van roltrappen
Tivoli kampte met de logistiek van popconcerten die steeds groter werden. „De enorme trucks met apparatuur konden niet parkeren op de gracht, dus de lading moest op kleinere wagentjes worden overgeladen. Het inladen ’s nachts duurde uren. De akoestiek van dat oude pand was verschrikkelijk, met een nagalm van veertien seconden. En de riolering stamde uit de zeventiende eeuw. De plee stroomde regelmatig over, waardoor de drollen soms de zaal in dreven.”
Al die bezwaren verdwenen toen TivoliVredenburg begin 2014 opende in het nieuwe gebouw, ontworpen onder supervisie van architecten Patrick Fransen en Herman Hertzberger. De laatste ontwierp ook het oude Vredenburg dat met zijn superieure akoestiek in het nieuwe gebouw is opgegaan. Kinderziektes met geluidslekken tussen zalen werden opgelost, onder meer door de enorme goederenlift tussen de verdiepingen tijdens concerten op halve snelheid te laten bewegen.
Oude rocker
Erik Mans is het meest trots op de genrevervaging bij nieuwe festivals zoals Footprints, waar in verschillende zalen een programma met avontuurlijke cross-overs wordt gepresenteerd. Ook de serie Pieces of Tomorrow met laagdrempelige klassieke muziek vervult deze oude rocker („mijn gehoor is niet meer wat het geweest is”) met tevredenheid.
Het geluid bij popconcerten is niet meer te vergelijken met de oude Tivoli-dagen. „Toen zette je een paar boxen op het podium die je zo hard mogelijk de zaal in liet knallen. Nu wordt er voor elk publiekssegment een geluidsmix gemaakt, met aparte speakers voor de afzonderlijke delen van de zaal.”
Logistiek is TivoliVredenburg er enorm op vooruitgegaan, met een kelder die plaats biedt aan grote trucks. „In het begin is het voorgekomen dat een truck het gebouw niet uit kon omdat een deejay zijn auto er pal achter had geparkeerd. De deejay in kwestie stond op het podium in een volle zaal. Ik ben de autosleutel persoonlijk uit zijn achterzak wezen plukken. Tegenwoordig hebben we een expeditiemanager die alle verkeersstromen in goede banen leidt.”
Zo’n groot gebouw vraagt om bijzondere specialisaties, zegt Mans. „Er zijn hier twaalfhonderd deuren waarvan er altijd wel één kapot gaat of beschadigd raakt. Daar hebben we een aparte man voor aangenomen, die ook verstand heeft van roltrappen.”