De man die miljoenen mensen rijker maakte

Vraag een willekeurige voorbijganger wat Jack Bogle, oprichter van vermogensbeheerder Vanguard, voor hem (m/v) betekent en de kans is groot dat hij geen idee heeft. Vraag een financieel expert wie in zijn sector het meest heeft betekend voor particulieren wereldwijd, en het antwoord is waarschijnlijk Jack Bogle. De Amerikaan overleed woensdag op 89-jarige leeftijd aan de gevolgen van slokdarmkanker.

Bogle geldt als één van de grondleggers van het indexbeleggen, waarbij beleggers via een beleggingsfonds passief een effectenindex volgen in plaats van zelf een portefeuille samenstellen. Hij is ook de man die indexbeleggen groot heeft gemaakt door onvermoeibaar zijn ideeën te promoten. De cijfers van Vanguard geven een indruk van de overtuigingskracht van Bogle én zijn theorie. Opgericht in 1974 heeft Vanguard nu meer dan 5.000 miljard dollar onder beheer, voornamelijk van particulieren.

Bogle begon Vanguard vanuit een idee dat even simpel was als ondermijnend voor de beleggingsindustrie: het is een illusie dat beleggers de markt structureel kunnen verslaan door de juiste aandelen (of andere effecten) te kiezen. De onderliggende gedachte is dat financiële markten in hoge mate efficiënt zijn. Dat wil zeggen: de prijs van een aandeel of de koers van een obligatie weerspiegelt de verwachte prestaties van een bedrijf, gebaseerd op de gecombineerde kennis van álle beleggers. Geloven dat je het structureel beter weet, is onzinnig in een wereld waarin informatie op hetzelfde moment voor iedereen toegankelijk is.

Vanguard na ruzie

Die logica heeft ingrijpende consequenties. Als de markt verslaan niet kan, kun je hem beter als geheel volgen. Daar heb je geen duurbetaalde beleggingsstrateeg voor nodig. Integendeel, het is zaak om de kosten zo laag mogelijk te houden. „Als belegger krijg je waar je níét voor betaalt”, vatte Bogle het enkele jaren geleden samen tegenover een journalist van The New York Times. Volgens Bogle is het verder belangrijk de verleiding te weerstaan om de markt te willen timen – op het ‘juiste moment’ in te stappen dus. Ook dat suggereert immers de mogelijkheid slimmer te kunnen zijn dan de rest. ‘Buy and hold’ is het devies.

Lees ook: Niet elk indexfonds is nog een lieverdje

Bogle is geboren in Philadelphia en afgestudeerd aan Princeton. Hij begon Vanguard nadat hij met ruzie was weggegaan bij zijn vorige werkgever, een vermogensbeheerder. Hij ging indexfondsen aanbieden, goedkope beleggingsfondsen die effectenindices volgen. Er waren al enkele bedrijven die daarmee experimenteerden, maar die waren alleen toegankelijk voor institutionele beleggers. Bogle richtte zich als eerste op particulieren. Juist zij waren in Bogles ogen onnodig veel geld kwijt aan fondsmanagers die valselijk pretendeerden de juiste aandelen te kunnen selecteren.

Bogle, die zes hartaanvallen en een harttransplantatie overleefde, maakte zijn belofte waar voor zijn klanten. Andere vermogensbeheerders zoals BlackRock volgden zijn voorbeeld. ‘Meesterbelegger’ Warren Buffett noemde hem een held. Inmiddels is ongeveer een vijfde van het wereldwijd beheerd vermogen passief belegd, schat Hendrik Meesman, die in Nederland indexfondsen aanbiedt. Gecorrigeerd voor kosten en risico’s doen traditionele beleggingsprofessionals het zelden beter dan indexbeleggers, heeft wetenschappelijk onderzoek meermaals aangetoond.

Op het rechtlijnige af

„Bogle is goed geweest voor de belegger, die daarvóór vooral goed was voor de industrie”, zegt Meesman, die Bogle één keer ontmoette.

En Bogle zelf? Volgens Amerikaanse media wordt zijn vermogen geschat op zo’n 80 miljoen dollar. Een mooi bedrag natuurlijk, maar een schijntje vergeleken met de vermogens van sectorgenoten die minder succes hebben gekend.

Een belangrijke verklaring is dat Vanguard, nog afgezien van de lage kosten waarop het bedrijfsmodel is gebouwd, geen eigendom was van Bogle. Hij heeft de onderneming opgezet als coöperatie, in handen van de beleggers die in de fondsen investeren.

Meesman: „Ook daarin was Bogle erg principieel, op het rechtlijnige af. Het moet geen gemakkelijke man zijn geweest.” Na zijn vertrek als topman bij Vanguard in 1996, raakte hij in conflict met zijn opvolger. Bogle zou nog een tijdje commissaris blijven, maar zwaaide nog voor de eeuwwisseling teleurgesteld af.

Meesman ziet het niet als smet op zijn blazoen. Bogle is zijn „grote inspirator”. „Hij heeft het financieel welzijn van honderden miljoenen particulieren verbeterd. Daar gaat ’t om.”