Biologen: diplomaten VS op Cuba hoorden geen ‘geluidswapen’ maar krekels

Het pulserende gezoem van de Caraïbische kortstaartkrekel (Anurogryllus celerinictus) is waarschijnlijk verantwoordelijk voor een al twee jaren durende diplomatieke rel tussen Cuba en de Verenigde Staten. Tot die conclusie komen twee biologen na bestudering van opnames van de ‘geluidsaanvallen’ waarvan Amerikaanse diplomaten op het socialistische eiland meenden doelwit te zijn.

Najaar 2017 trok Washington 60 procent van zijn medewerkers op zijn ambassade in Havana terug, nadat een twintigtal diplomaten klaagde over onder meer misselijkheid, oorsuizen, concentratieproblemen en tijdelijk geheugenverlies. Sommigen meldden in hun huizen of hotels eind 2016 een hard geluid of trillingen te hebben gehoord. Het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken sprak van aanvallen met een verborgen akoestisch wapen.

Eind aan toenadering

Het incident maakte een einde aan de toenadering tussen de twee aartsvijanden, eind 2014 ingezet onder de regering-Obama. De nieuwe president Trump heeft felle kritiek op deze dooi in het nog uit de Koude Oorlog stammende conflict. Cuba heeft de aanvallen altijd ontkend en heeft medewerking aan geboden het mysterie op te lossen, maar moest in 2017 van de VS ook diplomaten terughalen.

Washington beschuldigde Cuba er niet direct van achter deze ‘geluidsaanvallen’ te zitten, maar verweet het land wel niet voldoende te doen de veiligheid van de diplomaten te beschermen. Dit leidde tot suggesties dat een ‘derde land’, zoals Rusland of China, het veronderstelde wapen zou hebben ingezet. Een andere theorie luidde dat een opstandige factie binnen het Cubaanse leger de detente zou willen saboteren.

Baltsende krekels

Of diplomaten daadwerkelijk aangevallen zijn – en zo ja, met welk wapen – is nooit vast komen te staan. Er is wel volop gespeculeerd. Zo meldde The New York Times vorig jaar dat microgolven (vergelijkbaar met die in een magnetron) ‘hoofdverdachte’ zouden zijn. Ook werd de mogelijkheid geopperd van massahysterie onder de diplomaten.

Lees ook deze reconstructie van de hype over de ‘geluidsaanvallen’

Biologen Alexander Stubbs (Berkeley, VS) en Fernando Montealegre (Lincoln, VK) presenteren nu ‘sterk bewijs’ dat baltsende krekelmannetjes de boosdoeners zijn. Het gezang waarmee zij vrouwtjes lokken is zeer doordringend. De biologen vergeleken dit gezoem met opnames die diplomaten binnenshuis van de vermeende ‘geluidsaanvallen’ maakten. Dit leverde aanvankelijk niets op. Pas toen de onderzoekers de baltszang over een luidspreker afspeelden en registreerden hoe dit binnenin een kamer weerklonk, bleek er een sterke overeenkomst.

De biologen publiceerden hun eerste bevindingen vrijdag online. Geen van beide regeringen heeft er nog op gereageerd.