Maurice van Es: ‘Ik bleef maar filmen’

Het was zo druk in de studio van kunstenaar Maurice van Es tijdens RijksakademieOpen in november, dat je moeite moest doen om zijn werk te kunnen zien. Nu wordt het ‘open weekend’ van de postdoc-kunstopleiding in Amsterdam altijd goed bezocht, maar in deze als rommelige kinderkamer ingerichte studio hoopten zich zo veel bezoekers op: hier moest wel iets bijzonders te zien zijn.

Wanneer je je tussen de schouders naar voren had gewurmd, leek dat juist wel mee te vallen: het was heel alledaags wat hier te zien was. In zijn installatie You gave me the time of my life projecteerde Van Es video’s op de muren van heel onopmerkelijke gebeurtenissen: zijn vrienden op de fiets slalommend door de stad, dansend in de club, of lekker loom op een zonnige dag in een volkstuin. Wel opvallend: de speelsheid. Al deze liefdevolle vriendenportretten zijn gefilmd in rechtopstaand formaat, zoals tegenwoordig in Instagram Stories korte fragmenten uit het leven rijkelijk over internet vloeien. Niets nieuws. En toch, Van Es’ video’s, eerbetoon aan het kleine geluk en spel, bleven boeiend.

De video’s die Van Es tijdens RijksakademieOpen presenteerde zijn maar een heel klein deel van de ruim 30.000 korte video’s die hij in de afgelopen jaren maakte van zijn vrienden en omgeving. Aanvankelijk waren die helemaal niet bedoeld als kunstwerk. „Het zou voor mij verlammend werken te denken dat het kunst is, ik bleef gewoon filmen”, zegt hij. Het waren zijn begeleiders en adviseurs op de Rijksakademie die de waarde zagen van zijn video-archief: „Er kwam een videoconservator van het Centre Pompidou in Parijs langs. Hij was heel enthousiast. Toen dacht ik: het zou wel wat kunnen worden met de video’s.”

Aandacht voor de kleinste onderwerpen is niet nieuw voor Van Es. Al een aantal jaren maakt hij in opdracht fotoboeken in de serie Rooms of now, waarin hij details van woningen vastlegt: een jas aan de kapstok, loszittend behang. Alles waarvan je niet wist dat je het graag wilde onthouden. De boeken verschijnen in een oplage van twee, één voor de opdrachtgever, en één voor Van Es zelf. „Die boeken zorgen ervoor dat ik financieel onafhankelijk kan zijn.”

„Mensen gaan vaak ineens spelen als je een camera op ze richt: ze springen zomaar een schommel op”

Van Es gaat komend jaar – in het verlengde van Rooms of now – werken aan een fotoboek over een Schiedamse boksschool die gaat sluiten. Daarbij hoort een presentatie in het Stedelijk Museum Schiedam. Verder is hij in gesprek met twee assistenten van de Duitse topfotograaf Wolfgang Tillmans. „Zij waren geïnteresseerd in mijn werk, met hen kijk ik nu of we een tentoonstelling in Duitsland kunnen maken.”

Olafur Eliasson exposeert in 2019 in Tate Modern in Londen. De kunstenaar levert amusement en bewustwording. Wat kan daar tegen zijn?

Ondanks dat Van Es zo vaak via de lens van zijn smartphone naar zijn vrienden kijkt, is hij niet bang dat de camera tussen hen in is komen te staan: „Ik film pas nadat ik heb gekeken. Daarnaast lokt de camera heel interessant gedrag uit. Mensen gaan vaak ineens spelen: springen zomaar een schommel op. Dat wil ik graag. Het is voor mij een soort verzet tegen een maatschappij waarin alles is vastgelegd in formats en strategieën. Spelen is heel erg mooi, het betekent dat je het leven niet hebt opgegeven.”

Werk van Maurice van Es is t/m 3 maart op de expositie ‘Familie’ in Schiedam. Inl: StedelijkMuseumSchiedam.nl