Timosjenko: reddende engel of Poetin-vazal?

Aan de vooravond van de Oekraïense presidentsverkiezingen is politiek veteraan Joelia Timosjenko (58) terug van weggeweest. Met haar Vaderland-partij neemt de tweevoudig premier het op tegen zittend president Petro Porosjenko. Die werd in 2015, na de Maidan-opstand en de Krim-annexatie, gekozen om het gespleten land westwaarts te loodsen. Maar Porosjenko verspeelde zijn geloofwaardigheid door trage hervormingen en een weinig overtuigende aanpak van zowel de corruptie als het slepende conflict met Rusland. De president domineert weliswaar de televisiekanalen, maar staat er met 7 procent bar slecht voor. Goed nieuws voor Timosjenko, de vrouw wier platinablonde vlechtenkrans grappend wel het ‘wiel van de Oekraïense staat’ is genoemd. Ze wil de corruptie aanpakken, een parlementaire republiek stichten en Oekraïne middels een ‘technologische revolutie’ naar een betere toekomst leiden.

Maar haar politieke wedergeboorte leidt tot grote verdeeldheid onder Oekraïners. Sommigen zien in haar de reddende engel, anderen een handlanger van het Kremlin. Dat laatste verwijt kleeft haar aan sinds ze als zakenvrouw in de jaren 90 een fortuin vergaarde met de handel in overheidscontracten, onder andere met Rusland. Bij de Oranjerevolutie van 2004 beklom ze, samen met de pro-Europese oppositieleider Viktor Joesjtsjenko, de barricades. Na maanden protest tegen de zittende, pro-Russische president Janoekovitsj kwam het duo als winnaar uit de bus: hij werd president, zij premier. Maar de twee kregen ruzie en Timosjenko moest na een half jaar alweer het veld ruimen. In 2007 werd ze opnieuw premier, om drie jaar later de presidentsverkiezingen nipt te verliezen van Janoekovitsj. Onder zijn bewind werd Timosjenko tot zeven jaar cel veroordeeld wegens machtsmisbruik, een zaak die het Westen als politiek gemotiveerd bestempelde. De Maidan-revolutie van 2014 bracht haar de vrijheid. In (tijdelijke) rolstoel en zonder vlechten, maar strijdbaar verliet ze de cel.

Hoe reageert het Kremlin

Verwacht wordt dat Timosjenko het in ieder geval schopt tot de tweede ronde van deze voor Oekraïne cruciale verkiezingen. Mocht ze winnen, dan zullen alle ogen gericht zijn op de reactie uit het Kremlin.

Zelf ontkent ze een Poetin-vazal te zijn. In de Washington Post zei ze: „In mijn toekomstvisie is Oekraïne lid van de Europese Unie en van de NAVO. U weet heel goed dat de pro-Russische Janoekovitsj mij in de gevangenis gooide. Als ik pro-Russisch was en Poetin had mij niet in de cel willen zien, dan had Janoekovitsj dat nooit gedaan”. Voor of tegen Poetin, vraag is of Timosjenko het verdeelde Oekraïne zal kunnen verenigen.