Het Openbaar Ministerie hoopt gewoon weer boeven te gaan vangen

Twee keer werd in 2018 de verschijning uitgesteld, maar begin 2019 moet het toch daadwerkelijk verschijnen: het onderzoeksverslag naar integriteitsschendingen in de top van het Openbaar Ministerie. Onder leiding van de voormalige procureur-generaal bij de Hoge Raad Jan Watse Fokkens onderzoeken drie juristen al sinds juni 2018 misstanden bij de staande magistratuur.

Het onderzoek werd ingesteld na berichtgeving in NRC over een jarenlang verzwegen intieme relatie die voormalig procureur-generaal Marc van Nimwegen onderhield met de onder zijn bewind benoemde hoofdofficier van justitie van het functioneel parket Marianne Bloos. Van Nimwegen zou ook opdrachten van het OM hebben verstrekt aan het bedrijf van zijn zwager en zus in Rotterdam.

Door het OM en het ministerie van Justitie en Veiligheid wordt met grote spanning uitgekeken naar de bevindingen van Fokkens. Een belangrijk deel van het justitiële raderwerk ligt ondertussen stil. Van Nimwegen en Bloos zijn met buitengewoon verlof gestuurd. In Breda is het hele driekoppige bestuur de wacht aangezegd omdat personeelsleden klaagden over een foute cultuur op het parket. De Haagse en Utrechtse hoofdofficier van justitie hebben aangekondigd liever rechter te willen worden. Allemaal voorname functies waar het OM nog vervangers voor moet zoeken. Het college van procureurs-generaal wil eerst afwachten hoe Fokkens oordeelt over het handelen van de leiding van het OM.

Klokkenluiders

In een zaaltje van de Hoge Raad heeft de commissie-Fokkens de afgelopen maanden een zestigtal (ex-)werknemers van het OM gehoord. Er waren klokkenluiders bij die alleen anoniem wilden verklaren. Er zijn verscheidene verklaringen afgelegd over de seksuele relaties die Van Nimwegen met collega’s heeft onderhouden en die de interne justitiële verhoudingen geen goed hebben gedaan. De gehoorde personen klagen over nepotisme. Het OM zou worden gerund als een old boys network van aanklagers die elkaar al jarenlang kennen en de leuke baantjes en opleidingen toeschuiven.

Van Nimwegen, sinds 1984 in dienst van het OM, was degene die aan de touwtjes trok en was in de praktijk van alledag de baas van het vervolgingsapparaat. Pas toen er anoniem via de pers over hem en medestanders werd geklaagd, durfde het college een onderzoek door buitenstaanders af te kondigen.

De bevindingen van Fokkens zullen bepalen of er nog meer koppen gaan rollen bij het OM. Binnen de organisatie en op het justitiële departement gaan steeds meer stemmen op mensen van buiten te benoemen. Een frisse wind is nodig.

Fokkens is min of meer klaar met zijn onderzoek maar het wachten is nu op de afwikkeling van een klacht die Van Nimwegen heeft ingediend bij de Autoriteit Persoonsgegevens. Hij eist dat Fokkens stopt met het verzamelen van gegevens over zijn seksleven en accepteert niet dat bevindingen hierover in een publiek rapport verschijnen, zo maakte zijn advocaat, een voormalige officier van justitie, in december bekend.

De ‘zittingsboeren’ van het OM hopen ondertussen dat de affaires en de negatieve publiciteit over de eigen organisatie in 2019 verdwijnen. Gewoon boeven vangen is al zwaar genoeg.