Jetten moet zich bewijzen als iemand die resultaten boekt

Op de schouw in de werkkamer van Rob Jetten staan foto’s. Op een daarvan krijgt hij een knuffel van zijn voorganger, Alexander Pechtold. Er staan portretten van Hans van Mierlo en van Els Borst. De voorzittershamer die hij oktober vorig jaar overhandigd kreeg van Pechtold ligt er ook. En sinds kort staat er een tegeltje met een opdracht: Zoek de radicaal in jezelf. Hij kreeg het van partijmedewerkers, nadat hij eind vorig jaar in het televisieprogramma Buitenhof had gezegd: „Ik zie er misschien wat netter uit, maar ik voel wel dat radicalisme in me.”

Tot nu toe lijkt het radicale nog wel erg diep verstopt in Jetten. In zowel coalitie- als oppositiepartijen wordt rekening gehouden met het scenario dat het kabinet dit jaar valt. Voor Jetten, die wel fractievoorzitter is maar geen partijleider, betekent het dat hij zich in korte tijd moet bewijzen als potentieel partijleider en als iemand die resultaten boekt. Drie momenten in 2019 waarin hij uiting kan geven aan zijn radicalisme.

Vanzelfsprekend tijdens de campagne van de Provinciale Statenverkiezingen in maart. Die is om twee redenen interessant. Het is het eerste moment, na de veel kleinschaliger herindelingsverkiezingen, dat Jetten zich electoraal kan bewijzen. Hij heeft van de dalende lijn in de Peilingwijzer, een afgewogen gemiddelde van peilingen, geen stijgende kunnen maken. D66’ers klagen dat ze niet genoeg van hun eigen partij terugzien in de coalitie. De achterban, zo weet ook de partij, bestaat voor een deel uit een groep die zich makkelijk tussen meerdere partijen beweegt. Het resultaat van die verkiezingen is daarnaast belangrijk omdat op basis daarvan in mei de Eerste Kamer wordt gekozen. De kans op een coalitiemeerderheid daar is erg klein.

In mei zijn ook de Europese Verkiezingen. En al gaan die officieel over Europa, het zal wéér een electoraal meetmoment zijn voor het functioneren van Rob Jetten.

2019 is ook het jaar waarin het dossier klimaat zal gaan over het nemen van maatregelen, en niet alleen over het stellen van doelen. In 2020 moet de Staat de CO₂-uitstoot hebben gereduceerd tot 25 procent ten opzichte van 1990, bepaalde de rechter in de Urgenda-zaak. In een coalitie die verschillend denkt over wat die maatregelen zouden moeten zijn en wie de rekening moet betalen, zal Jetten zich moeten doen gelden.

Er zijn coalitiepartijen die er rekening mee houden dat het kabinet volgend jaar gaat vallen. De geschiedenis leert dat regeren voor D66 in de regel halveren is. Nieuwe verkiezingen betekenen ook een interne leiderschapsverkiezing. Daar zal Jetten niet de enige kandidaat voor zijn.