Waarom Trump zijn hakken in het zand zet, terwijl er amper zand ligt

Tussen de acrobaten, de toeristen en de mensen die betogen tegen abortus, staan om de paar meter politiewagens opgesteld. Een jonge agent van de Secret Service leunt tegen zijn auto en bekijkt de menigte. Het is druk als altijd voor het Witte Huis. Het enige verschil met andere dagen: de agent werkt vandaag ‘gratis’. En morgen ook, en de kerstdagen.

Zijn werkgever, de federale overheid, heeft geen begroting kunnen goedkeuren voor het nieuwe jaar en dus mag hij maar in zeer beperkte mate geld uitgeven. Totdat het Huis en de Senaat kunnen komen tot een begroting die de president bereid is te ondertekenen. De afgelopen dagen is dat steeds afgeketst op de bezwaren van een van de partijen.

„Ik kan het wel even uitzingen”, zegt de agent, die zijn naam niet wil noemen. Zoals de meeste Amerikanen wordt hij per week betaald. Dat betekent dat hij zijn salaris over de week van de feestdagen niet ontvangt. Hij heeft geen moment getwijfeld of hij zou gaan werken vandaag, en niet alleen omdat werkweigering tijdens een shutdown verboden is. „Het is het waard”, vindt hij. Hij wil niet toelichten of hij vindt dat de grensmuur van Donald Trump de shutdown waard is, of juist het verzet van de Democraten daartegen.

Dat is de kern van de politieke krachtmeting die vrijdagnacht tot de gedeeltelijke blokkade van de overheidsuitgaven leidde. Hierdoor worden negen ministeries gesloten, zullen sommige ambtenaren gedwongen met verlof moeten, terwijl anderen ‘gratis’ zullen moeten werken.

Voor Trump staat een van zijn meest pregnante verkiezingsbeloftes op het spel. Hij zou een muur bouwen aan de grens met Mexico. Daarom wil hij 5 miljard dollar in de begroting vrijmaken voor circa 345 kilometer aan (deels nieuwe) stukken hekwerk. Een derde van de 3.100 kilometer lange grens kent al barrières.

Lees ook: Dit merken Amerikanen van de ‘shutdown’

Derde shutdown

Het bouwen van de ‘muur’ is voor Trump van even groot symbolisch belang als het voor de Democraten is om het te verhinderen. Twee weken geleden overlegde de president met de top-Democraten Nancy Pelosi en Chuck Schumer. Voor het oog van camera’s lachten ze Trump hoofdschuddend uit, waarop hij getergd verklaarde de verantwoordelijkheid voor een bij kiezers doorgaans impopulaire ‘shutdown’ op zich te nemen.

Dit is de derde shutdown tijdens zijn presidentschap – de eerste twee duurden respectievelijk één en drie dagen – en de verbetenheid waarmee beide kampen zich ditmaal hebben ingegraven, doet vermoeden dat dit niet de laatste zal zijn in de twee jaar tot aan de verkiezingen van 2020.

De Democraten lijken zich in een comfortabeler positie te bevinden dan Trump. In een landelijke peiling van de Quinnipiac Universiteit was een ruime meerderheid van de ondervraagden tegen de muur. Een grote meerderheid oordeelde dat een shutdown om deze kwestie te wijten zou zijn aan Trump en diens Republikeinen. En een heel ruime meerderheid vond de muur geen shutdown waard.

Voor de Democraten is dit slechts een van de thema’s waarop ze Trump pijn kunnen doen. Voor Trump ligt dat anders. In dezelfde peiling is 86 procent van de ondervraagde Republikeinen voor bouwen van de muur is, 56 procent vindt deze kwestie wél een shutdown waard. Trump moet dus zijn hakken in het zand zetten, terwijl er amper zand onder zijn hielen ligt. Zoals de Republikeinse senatoren de president vorige week al duidelijk maakten: u heeft de benodigde stemmen in de Senaat niet.

Druk uit rechtse hoek

Trump wordt opgejaagd door fanatieke Republikeinen in het Huis van Afgevaardigden onder leiding van Mark Meadows (North Carolina), die bij Fox News zei: „Als we nu niet vechten, wanneer vechten we dan wel?”

Trump, die het liefst poseert voor de tekst ‘beloften gedaan, beloften nagekomen’, heeft zichzelf met zijn centrale verkiezingsbelofte klem gezet. Immigratie is onder Republikeinse kiezers veruit het belangrijkste issue en Trump heeft eigenhandig de muur daarvan tot symbool gemaakt.

Dit was reden voor politiek commentator Ann Coulter (voor de verkiezingen van 2016 schreef ze het boek In Trump we trust) om in een interview met podcast The Daily Caller te waarschuwen dat ze in 2020 niet opnieuw op Trump zal stemmen, als hij deze belofte niet nakomt. „Alles wat we krijgen is woorden, woorden, woorden”, zei ze. „Was het alleen maar een truc om populisten zoet te houden?”

Trump zelf noemt dit zijn „laatste kans”: vanaf januari hebben de Democraten de meerderheid in het Huis van Afgevaardigden en dan ligt de drempel voor elk regeringsplan een stuk hoger dan de afgelopen twee jaar, met een Republikeinse meerderheid in beide huizen van het Congres.

Donderdag komt de Senaat bijeen om de discussie voort te zetten. Mick Mulvaney – de man die nu in het Witte Huis verantwoordelijk is voor de begroting en komend jaar begint als Trumps nieuwe stafchef – zei zondag bij Fox News dat het „heel goed mogelijk is dat de shutdown tot in het nieuwe jaar van kracht blijft”.