‘Investeren in cultuur moet als we willen blijven meetellen’

„Cultuur werd weggezet als onbelangrijk voor de samenleving. Wat ik vooral hoop terug te brengen is het besef dat kunst en cultuur essentiële zuurstof zijn”, zegt minister Ingrid van Engelshoven (Onderwijs, Cultuur & Wetenschap, D66). Ze stuurt deze vrijdag haar adviesaanvraag naar de Raad voor Cultuur. Daarin staan de speerpunten van haar cultuurbeleid van 2021 tot 2024 en stelt ze vragen aan de raad.

Er wordt flink geïnvesteerd. Enerzijds in cultureel erfgoed (325 miljoen extra), anderzijds in vernieuwing en talentontwikkeling. Ook de ontlezing wil de minister tegengaan.

Het lijkt ingewikkeld om in deze tijd van cultuur-egalisatie, waarin politici voor de bühne aangeven niet echt een meerwaarde in cultuur te zien, de handen op elkaar te krijgen voor culturele vernieuwing en diversiteit.

Van Engelshoven vond de toonzetting in het politieke debat over cultuur inderdaad ongelukkig. Maar ze is optimistisch: „Ik zie een breed draagvlak, ook binnen de politiek, voor dit cultuurbeleid. Er moet aandacht zijn voor nieuwe makers vanuit het besef dat we in Nederland op bijna alle fronten internationaal meetellen. Als we dat over tien jaar nog willen, dan moeten we nu investeren. Ik zie dat door niemand betwist worden.”

Ook niet door bijvoorbeeld VVD-cultuurwoordvoerder Thierry Aartsen, die minder geld wil voor het Concertgebouworkest en meer voor het bloemencorso?

„Hij heeft niet gezegd dat er niet geïnvesteerd mag worden in nieuwe makers. Hij wil meer aandacht voor cultuurparticipatie. Ik wil dat ook, maar zet de twee nooit tegen elkaar af – je hebt het over twee verschillende grootheden. Beide hebben we nodig in de samenleving. Aartsen heeft dat, toen ik hem dit zei in het debat over de cultuurbegroting, niet weersproken, dus volgens mij is die discussie wel beslecht.”

Lees ook: Minder concertgebouworkest, meer bloemencorso: Aartsen (VVD) gaat verder dan Zijlstra

U wilt ook meer aandacht voor diversiteit. Hoe wilt u dat doen?

„Er moet meer aandacht komen voor nieuwe genres. Nederland is een heel divers land en als je wilt dat zo veel mogelijk mensen genieten van kunst en cultuur, dan betekent dat ook dat mensen een relatie tot het getoonde kunnen hebben. Je kan de opdracht aan instellingen geven dat gestreefd moet worden naar meer diversiteit in publiek, in de verhalen, maar ook in het personeelsbestand.”

In de adviesaanvraag stelt u nadrukkelijk dat er meer aandacht moet komen voor het slavernijverleden. Komt er een slavernijmuseum?

„Ik zou niet willen spreken van een museum. De vraag die ik stel is: hoe kunnen we er nu voor zorgen dat het slavernijverleden echt een plek krijgt in het stelsel? Ik vind dat we moeten oppassen om te zeggen dat de invulling een bepaalde vorm moet krijgen. Laten we de vraag over hoe die aandacht gegenereerd moet worden ook neerleggen bij de gemeenschap zelf.”

In uw adviesaanvraag bent u optimistisch over veel kunstvormen, behalve over de literatuur. Hoe komt dat?

„Ontlezing is echt een punt van zorg. Dat begint al bij jongeren. Ik heb apart aan de Raad voor Cultuur en de Onderwijsraad gevraagd me te adviseren over hoe we leesplezier kunnen bevorderen. Een van de opmerkelijkste dingen van alle cijfers vind ik: kinderen kunnen goed lezen, alleen ze vinden het niet leuk. Als het om literatuur gaat, zijn er ook zorgen rondom verkoop. De vaste boekenprijs staat dan ook niet ter discussie voor 2024, dat is een belangrijk ankerpunt van deze tijd.”

Bij alle andere kunsten heeft u het over experimentele vormen, maar bij de literatuur niet. Ontbreekt het experiment?

„In literatuur is ook wel aandacht nodig voor nieuwe vormen. Spoken word is daar een mooi voorbeeld van. Grote groepen jongeren raken daar gefascineerd door taal, zonder dat ze Vestdijk uit de kast trekken in de bibliotheek. Daar kan je de zaadjes planten.”