Nepnieuws dringt politie in defensief

Hebben politieagenten in burger zich zaterdag in Parijs schuldig gemaakt aan vernielingen om de beweging van ‘gele hesjes’ in diskrediet te brengen? Op sociale media circuleren video’s van agenten in burger die uit politiebusjes stappen en zich onder de demonstranten begeven. Net als de „casseurs”, de geoefende vandalen van uiterst linkse of uiterst rechtse groeperingen, dragen ze donkere kleding en motorhelmen ter bescherming.

Onzin, schrijft de Franse politie op Twitter. „Zoals bij elke demonstratie zijn er agenten in burger die discreet overgaan tot arrestaties en zich informeren over de bewegingen van de stoet.” Maar het verhaal over de „agent-provocateurs”, zaterdag ook verspreid via de Russische tv-zender RT, is hardnekkig en wordt door veel vertegenwoordigers van gele hesjes keer op keer tegenover journalisten herhaald. Factcheckers van de kranten Libération en Le Parisien hebben er geen enkel bewijs voor kunnen vinden.

Het verhaal is geen uitzondering. De beweging van gele hesjes wordt sinds het begin, vorige maand, dagelijks gevoed door de wildste geruchten, complottheorieën en nepnieuws. Na ieder protest duiken foto’s op van sympathiebetuigingen van politieagenten en militairen (die toevallig een geel hesje op hun tank hebben liggen) of juist van grof geweld tegen de actievoerders. De beelden zijn meestal maanden oud. Een maandag veel rondgestuurde video die moest aantonen dat de ordepolitie geweld gebruikt tegen middelbare scholieren die solidair zijn met gele hesjes, bleek volgens de factcheckers van persdienst AFP een ontruiming te zijn van een in april bezette universiteit.

Meest wonderlijk is het bij wegblokkades in de provincie onder gele hesjes rondzoemende verhaal dat de Franse Grondwet door een „ongrondwettelijk” decreet van ex-premier Manuel Valls in 2016 buiten werking is gesteld en dat daarom de presidentsverkiezing van 2017 niet rechtsgeldig is. „Ik herhaal het totdat iedereen het gehoord heeft: de Franse Grondwet bestaat niet meer […] Dus Macron is illegitiem”, schrijft een nog niet geïdentificeerd meisje wier video 1,2 miljoen keer bekeken is. Frankrijk is zo een „dictatuur” zonder, voegen veel gele hesjes toe.

Het decreet van Valls bestaat echt. Zijn plan voor een justitiële inspectiedienst was volgens de Franse Raad van State strijdig met de scheiding der machten en werd daarom aangepast. De factcheckers van Le Monde wijzen er voor de volledigheid op dat de Grondwet niet door andere wetten buiten werking gesteld kan worden. Maar het verhaal blijft rondzingen.