Moet je nou wel of niet ‘agile’ werken?

Er gaat geen dag voorbij of er is wel een managementgoeroe of ‘veranderninja’ die zegt dat bedrijven ‘agile’ moeten gaan werken. Agile, je weet wel, dat is ‘wendbaarder’ werken, grote projecten opknippen in kleinere en die vervolgens te lijf gaan met „zelfsturende, multidisciplinaire teams”, stand-ups, sprints, backlogs, product owners, roadmaps en planning poker.

De meest enthousiaste voorstanders van ‘agile’ zitten bij de bureaus die er trainingen in geven en daar veel geld mee verdienen. Maar afgelopen maand zag ik in een artikel op Nu.nl er ook twee hoogleraren voor pleiten.

Een van hen was Justin Jansen, hoogleraar ondernemerschap aan de Erasmus Universiteit. Volgens hem zijn vooral de bedrijven in het mkb nog veel te weinig bezig met hoe ze flexibeler kunnen werken. Dat zouden ze wel moeten doen, omdat ze anders niet „toekomstbestendig” zijn, zo zei hij in het artikel.

Toen was ik toch even in de war. Want het is nog nergens wetenschappelijk aangetoond dat wendbaarder werken in elk bedrijf betere resultaten oplevert dan, pak hem beet, gezond verstand gebruiken, werken in een kibboets of iedereen vanuit huis met een prikklok. Gelukkig mocht ik Justin Jansen bellen om te vragen wat hij nou precies bedoelde.

Een hoogleraar die pleit voor agile werken. Hoe zit dat?

„Van mij hoeft het niet per se ‘agile’ te zijn. Maar ik denk wel dat als bedrijven willen overleven, ze zich in steeds hoger tempo moeten vernieuwen. De snelheid waarmee nieuwe producten op de markt komen neemt toe, de technologische ontwikkelingen gaan sneller en de klant verwacht steeds vaker dat producten onderdeel zijn van een heel platform van diensten die met elkaar verknoopt zijn.”

Als voorbeeld noemt Jansen de ‘slimme’ thermostaat Toon, waarmee Eneco ook alarmsystemen kan aanbieden. Of denk aan supermarkten, die naast winkels ook boodschappenbezorgdiensten en receptenapps hebben op basis waarvan weer apps kunnen worden ontwikkeld die automatisch alle spullen bestellen die je nodig hebt. „De buurtwinkel op de hoek moet zich daartegen wapenen”, zegt Jansen.

De buurtsuper moet agile gaan werken?

„Ik zeg niet dat alle mkb-bedrijven klakkeloos achter de agile-hype moeten aanhollen, maar wél dat ze moeten gaan nadenken hoe ze die vernieuwing gaan organiseren. Dat soort processen gaan vaak veel te langzaam.”

Zo slecht gaat het anders niet met het mkb. Uit jullie eigen cijfers blijkt dat het aantal bedrijven dat groeit in 2018, voor het eerst in jaren groter is dan het aantal bedrijven dat krimpt.

„Dat klopt. Maar uit onze cijfers blijkt ook dat 40 procent van de bedrijven in het mkb is gekrompen, in een tijd dat het economisch beter gaat. Daar word ik niet blij van.”

Jij denkt dat ze krimpen doordat ze niet over de toekomst nadenken?

„Het kan natuurlijk ook aan andere dingen liggen, bijvoorbeeld dat ze geen goed personeel hadden, of een sterfgeval in de familie. Maar we zien óók dat ze weinig over de toekomst nadenken én dat ze krimpen. Die twee factoren verbinden wij aan elkaar.”

Maar dat verband kun je toch niet zomaar leggen? En hoe weet je zeker dat flexibeler werken de oplossing is? Misschien moeten ze juist wel minder veranderen.

„Uit ons onderzoek blijkt dat bedrijven die hun werkprocessen aanpassen, beter presteren dan bedrijven die dat niet doen.”

Dat kun je pas bewijzen als je precies dezelfde bedrijven met elkaar vergelijkt, waarbij de ene wél en de andere niet is veranderd.

„Ja, het blijft sociale wetenschap, dus helemaal zeker weten doe je dat inderdaad niet.”

Niet alle sociale wetenschap is giswerk! Als ik mkb’er was, zou ik op grond hiervan mijn bedrijf niet ingrijpend wijzigen.

„Ons onderzoek verklaart nooit voor 100 procent alle verschillen tussen bedrijven. Maar er zijn wel sterke aanwijzingen dat afwachten en alles bij het oude laten risicovol is.”

Wat mij stoort, is dat een wetenschapper zegt dat bedrijven ingrijpend moeten veranderen, maar dat het bewijs niet eenduidig is.

„Wat goed zou zijn, en daar heb je wel een punt, is dat wij als wetenschappers, op het moment dat we zulke aanbevelingen doen, ook beter in de gaten houden hoe ze worden geïmplementeerd. Dat doen we nu nog te weinig.”

Hoe zit het trouwens op de universiteit? Werken jullie ook al agile?

„Onze manier van lesgeven is al erg veranderd. We leren studenten al veel meer vaardigheden in plaats van louter theorie. Maar onze organisatie met vakgroepen is nog steeds hetzelfde.”

Straks wordt de Erasmus Universiteit weggevaagd door een disruptieve onderwijs-start-up!

„Ha, het zou zeker kunnen dat we ‘gedisrupt’ worden. We zouden zelf eigenlijk ook veel meer moeten veranderen.”

Jeuktweets van de week

@Japked Mijn man kwam vanmiddag thuis en had geen ‘feedback’ maar ‘feedforward’ van zijn manager gehad.. want “terugkijken heeft weinig zin, je moet een positive growth mindset richting de toekomst creëren.” 🤔

— Rosalie Gendrault (@RGendrault) November 27, 2018

Hoi @Japked, zou je je misschien ook eens over de taal van de cultuursector willen buigen? Wat zou dit bijvoorbeeld betekenen: 'goede kunst die een gevoel van mede-eigenaarschap bewerkstelligt'? https://t.co/lXCL3dty70

— Merlijn Kerkhof 🇪🇺 (@MerlijnKerkhof) December 1, 2018

We hebben er weer eentje die ‘buiten de gebaande paden durft te denken’, @Japked . Volgens mij kom je overigens pas ergens als je buiten de gebaande paden loopt. https://t.co/uANXCkP43o

— Conrad Berghoef (@conradberghoef) December 4, 2018

Japke-d. Bouma onderzoekt hoe je gelukkig wordt op je werk. Tips via @Japked op Twitter.