De navelstreng van Rusland naar de Krim is kwetsbaar

Het gewapende incident tussen Oekraïne en Rusland in de zeestraat van Kertsj gaat over een belangrijke strategische vraag: de levensvatbaarheid van de Krim als onderdeel van Rusland.

Begin 2014 zette het Kremlin de hele wereld op het verkeerde been met een tot in de puntjes voorbereide militaire operatie. Russische elite-eenheden bezetten binnen enkele uren het schiereiland. Oekraïense havens vielen zonder slag of stoot in Russische handen. ‘De Krim is van ons’ juichten Russische media.

Het eclatante militaire succes verhulde de diepere strategische problemen van de annexatie. Een korte blik op de kaart leert genoeg: de enige verbinding over land zijn twee provinciale wegen over de engte van Cherson naar Oekraïne.

Krim wekenlang in het donker

De Krim is voor zijn stroom- en drinkwatervoorziening volkomen afhankelijk van het Oekraïense vasteland. Als Kiev het gewild had, dan had het de Krim volledig kunnen afknijpen. De afgelopen jaren bleef het echter bij acties van Oekraïense activisten die elektriciteitsmasten neerhaalden – waarbij ze niet erg werden gehinderd door de Oekraïense politie. De gevolgen daarvan lieten zich merken: de Krim zat wekenlang in het donker.

Het Kremlin is doordrongen van de strategische problemen. Nog geen half jaar na de annexatie zette de regering Poetin zijn handtekening onder een miljardenproject: een landverbinding tussen Rusland en de Krim, over de Straat van Kertsj. Nog geen vier jaar later was de Krim-brug een feit: een technische prestatie van formaat. President Poetin reed zelf de eerste vrachtwagen over de Krimbrug – jammer dat hij zijn gordel was vergeten. Dezelfde Poetin opende ook de eerste van een serie energiecentrales op Russische bodem, die het nieuwe territorium van stroom moeten gaan voorzien.

Romcom over de Krim-brug

De Krimbrug is een symbool geworden van de Russische soevereiniteit over de Krim. Vorige maand ging in de Russische bioscopen zelfs een romantische komedie over de bouw in première: ‘De Krimbrug. Met liefde gemaakt’ – een verwijzing naar de Bond-film uit de jaren zestig: From Russia with love.

Tegelijkertijd is men in het Kremlindoordrongen van de kwetsbaarheid van de Russische navelstreng over de Straat van Kertsj. In Russische media wordt opvallend vaak bericht over mogelijke Oekraïense ‘provocaties’ tegen de brug. Welke concrete dreiging er daarbij van Oekraïne uitging is niet duidelijk: tijdens de annexatie van de Krim is bijna de hele Oekraïense vloot in handen van Moskou gevallen.

Lees ook: Oekraïens parlement stemt in met staat van beleg

De militaire waarde van de twee patrouilleboten die zondag de straat probeerden over te steken is nihil. Maar de symbolische betekenis was groot. Afgelopen september voeren twee Oekraïense marineschepen onder de Krimbrug door, ongehinderd door de Russen. De Oekraïense commandant vroeg daarbij niet om toestemming – dat zou een impliciete erkenning zijn van de annexatie van de Krim. „Goedemorgen!”, zei kapitein Kovalenko. „Wij zijn van plan de twaalfmijlszone binnen te varen.”