Vincent T., fantast of gevaarlijke antimoslimterrorist?

In een gymzaaltje in Oosterbeek staan een paar mannen klaar voor de vechttraining. Vooraan staat een veertiger met rossig haar: Vincent T. Hij gedraagt zich „als een drillsergeant”, vertelt een aanwezige achteraf tegen de politie. Vincent is hier niet zomaar voor een training. Hij is bezig een elite-eenheid te smeden: de toekomst van Nederland zou op het spel staan.

Anti Terreur Brigade (ATB) heet de groep, opgericht om te „vechten tegen de islam-overheersing”. De gezette man uit het Gelderse Doornenburg heeft misschien niet het voorkomen van een elite-soldaat, maar toch heeft Vincent T. een aantal medestanders weten te rekruteren voor zijn brigade. Die waren onder de indruk geraakt van zijn verhalen over de kogels die hij zou bezitten, en zijn mysterieuze verleden bij de commando’s.

Maar als zij Vincent in de sportschool in Oosterbeek aan het werk zien, krijgen zij twijfels. Het valt een aanwezige op dat Vincent wel erg stijf is voor een ex-commando. Is dit geen fantast?

De dreiging uit rechts-extremistische hoek neemt licht toe, signaleren inlichtingendienst AIVD en antiterrorismecoördinator NCTV in twee rapporten die zij in een maand tijd uitbrachten. Beide diensten wijzen het verharde ‘internetdiscours’ aan als voedingsbodem voor radicalisering: het online taalgebruik over moslims en migranten wordt steeds agressiever en opruiender. Dat zou kunnen leiden tot verdere radicalisering van kwetsbare individuen. Want het onderscheid tussen een gek, een fantast of een terrorist, is niet altijd helder te maken.

Een zaak die deze ontwikkelingen illustreert, is die van Vincent T., die afgelopen mei werd gearresteerd met een gaspistool op zijn slaapkamer en ruim 1.700 kogels. Hij zit sindsdien vast in de extra strenge terrorismeafdeling in Vught. Volgens het Openbaar Ministerie was de 44-jarige man een aanslag op moslims aan het voorbereiden. Vrijdag dient zijn rechtszaak. Als de rechter het bewijs overtuigend vindt, is het de tweede keer in Nederland dat iemand uit extreemrechtse hoek wordt veroordeeld voor terrorisme of voorbereiding daarvan. In 2016 ging een groepje mannen uit Enschede Vincent voor; zij hadden een brandbom gegooid naar een moskee waarin mensen verbleven.

Hoewel Vincent T. volgens het OM nog geen uitgewerkte plannen had voor een aanslag, blijkt uit het strafdossier dat hij naast moslims in het algemeen ook specifieke personen op het oog had. Tegenover medestanders verklaarde hij zogenaamde „linkse kopstukken” te willen „afknallen”. Hij noemde de namen van Volkert van der G., het Amsterdamse gemeenteraadslid Sylvana Simons en Christa Soeters, die net als Simons actievoert tegen Zwarte Piet. Vooral over Soeters liet Vincent zich in extreme bewoordingen uit. „Ik zou Christa Soeters eerst een beurt geven, vastbinden en er dan met twintig man overheen. Haar emotioneel kapot maken”, schreef Vincent in chatberichten aan een medestander. Als zij haar activisme dan nog niet zou afzweren, was er nog maar één optie: „Dan is er lood voor haar.” In andere chats lijkt het er weer op dat Vincent vooral geld wilde verdienen als huurmoordenaar voor ‘rechts Nederland’.

Nepadvocaat

Op het moment dat Vincent na de vluchtelingencrisis in 2015 begint met ATB, heeft hij weinig voor elkaar gekregen. Als veertiger woont hij bij zijn ouders. Hij heeft het wel in zijn eentje geprobeerd, in Arnhem. Volgens lokale media zat Vincent ooit bij de Luchtmobiele Brigade, maar dat zegt Defensie niet te kunnen bevestigen. Een juridisch adviesbureau dat hij in 2007 begint, komt niet van de grond. Vincent laat reclamefolders drukken waarin hij zijn bureau presenteert als advocatenfirma, compleet met foto’s van mannen in toga. Het leidt tot een klacht van de Orde van Advocaten. De rechter veroordeelt hem tot een rectificatie, omdat hij onterecht de indruk heeft gewekt advocaat te zijn.

Vincent gaat door als incassobureau, maar werkt zich weer in de nesten. De eigenaar van een groothandel stuurt hem op pad om openstaande rekeningen te innen, maar Vincent steekt het geld – vele duizenden euro’s – in eigen zak. Als de eigenaar van de groothandel met stappen dreigt, slaan bij hem alle stoppen door. „Jou maak ik helemaal kapot. Ik sloop je vrouw en kinderen en steek alles in de fik”, zegt hij tegen de eigenaar. De politierechter legt hem vanwege deze bedreiging een geldboete op en een werkstraf van 150 uur.

Een politiek avontuur in 2007 loopt ook op niets uit. In dat jaar staat Vincent op de tweede plek van de kandidatenlijst bij de Gelderse Provinciale Statenverkiezingen voor ‘Eén voor de vrijheid’, een partij die ageert tegen de vermeende islamisering van Nederland. De partij behaalt nul zetels. De schoonmaakbedrijven en een vliegticketwebsite die Vincent opricht, worden evenmin een succes. Er zijn veroordelingen voor hennepteelt. Als Vincent dan ook nog verliefd wordt op een Filippijnse en een kind met haar krijgt, maar zij niet naar Nederland komt, trekt hij in 2017 uiteindelijk weer in bij zijn ouders.

Tegenover hen doet Vincent voorkomen alsof hij gewoon een baan heeft: bij het korps commandotroepen. Tegen anderen die hij leert kennen, doet hij zich voor als piloot van de KLM. Om dat verhaal kracht bij te zetten, draagt hij doordeweeks vaak een pilotenbroek – van de carnavalswinkel.

Chatgesprekken

Zowel in Arnhem als bij zijn ouders brengt Vincent veel tijd op Facebook met gelijkgestemden door. Een aantal van hen steunt het plan dat hij heeft met ATB: een ‘burgerwacht’ om Nederland te ‘beschermen’ tegen moslims. Vincent en zijn medestanders houden er serieus rekening mee dat er binnenkort een burgeroorlog uitbreekt, blijkt uit de onderlinge chatgesprekken die zijn onderschept door de politie.

„Als we niet snel iets gaan doen… worden we echt een islam land”, schrijft Monique, die zich bij ATB wil voegen, aan Rik, die al lid is.

„Hoe denk je dat aan te pakken want alleen lukt het niet”, vraagt Rik.

Monique: „Ja we moeten een plan maken met de mensen die ons land willen gaan bevrijden van de boefjes.” Behalve moslims heeft zij het ook gemunt op „corrupte politici” en „satan aanbiddende kinderverkrachters bankiers”.

Rik schrijft een burgeroorlog te verwachten waarin hij er ook wel „een paar mee” zijn graf in neemt. Uit eerdere chatberichten blijkt wie zijn doelwit zijn: „Dat tuig in Den Haag, inclusief het islamtuig”.

Rik probeert eveneens te imponeren met een verzonnen commandoverleden, waar hij leiding zou hebben gegeven aan „1.500 man”. Als Rik later wordt verhoord door de politie, blijkt hij zeventig jaar oud en te kampen met ernstige gezondheidsproblemen. Hij werkte 43 jaar geleden voor Defensie: als hondenbegeleider.

Zo zijn meer sympathisanten die zich aansluiten failliet, werkloos of ziek, en voelen zich gedupeerd door de overheid. Dat geldt ook voor ATB-lid Ingrid K. (61), die met fysieke klachten kampt sinds ze gewond raakte bij het paardrijden. Ze was actief op de schietbaan en vroeg een vergunning aan voor een wapen, waarna de politie voor haar werd gewaarschuwd door de AIVD. Inmiddels is ze geen lid meer van een schietclub, zegt K. in een reactie.

De sympathisanten zijn veelal op Facebook actief, waar ze het ene na het andere alarmerende bericht over migranten delen, van een Somaliër die McDonald’s-personeel aanvalt tot aan truckers die worden neergestoken door illegalen. In sommige reacties wordt gezinspeeld op geweld tegen politici. Zo is het „tijd om Buma uit de weg te ruimen” en worden foto’s gedeeld van Rutte met een strop. „Deel als je die gek ook wil opknopen.”

Het uiten van zulke bedreigingen lijkt in de wereld van ATB-leden volstrekt normaal. Het is deze dynamiek waarvoor de AIVD en de NCTV waarschuwen in hun rapporten: doordat gebruikers van sociale media elkaar steeds bevestigen in hun opvattingen, wordt het discours almaar vijandiger.

Jean de Z. voegt zich in 2016 bij ATB. Hij is een bekende figuur in de rechts-extremistische wereld die bij andere initiatieven betrokken is geweest, maar overal met ruzie is weggegaan. Met ATB heeft Jean grootse plannen, vertelt hij als NRC hem dat jaar bevraagt over het initiatief. Hij ziet ATB als een „verzetsgroep”, zoals er in de Tweede Wereldoorlog ook verzetsgroepen werden opgezet. Dat zal nodig zijn omdat Nederland „stukje bij beetje meer onder de invloed komt te staan van de islam”, vertelt Jean.

Andere ATB-leden zien hem als nieuwe leider, maar daar heeft hij geen trek in. Er komt ruzie. Twee anderen nemen de leiding over. Vincent, die zij beschouwen als een praatjesmaker, verdwijnt rond 2017 naar de achtergrond.

In die periode zoekt Vincent via Google op de woorden ‘loop uitboren, nieuwe loop plaatsen’ en heeft hij het in chats over een metaalboor om een loop te maken. Justitie denkt dat hij zijn gaspistool wilde ombouwen tot een echt wapen, waar de kogels in passen die hij al bezit. Daarnaast plukt hij een recept voor een bom van Pyroforum.nl, waar mensen elkaar tips geven over het zelf maken van vuurwerkbommen. Hij wordt pas gearresteerd wanneer hij afgelopen voorjaar een echt vuurwapen probeert te bemachtigen.

Geweldsfantasieën

Was Vincent bezig een aanslag voor te bereiden, of is hij vooral de fantast waar zijn medeactivisten hem voor houden? Een psychologisch rapport dat in opdracht van het OM over hem is opgesteld, biedt geen uitsluitsel. Onderzoek naar Vincent is lastig, omdat hij stellig ontkent voorbereidingen voor een aanslag te hebben getroffen.

Lees ook: Waarom mensen radicaliseren, de tijdbom van de onbeheerste woede

Terrorismedeskundige Jelle van Buuren van de Universiteit Leiden komt Vincents profiel bekend voor. „Ook bij jihadisten en andere terroristen vermengt een labiele, paranoïde of narcistische persoonlijkheid zich vaak met ideologie en maatschappijkritiek”, zegt Van Buuren. Vincent introduceert zichzelf op Facebook onder het motto ‘Fuck the rest, Vincent is the best’ en verschijnt daar onder meer in een volledig pilotenpak. Van Buuren zegt „turbonarcisme” onder terreurverdachten regelmatig tegen te komen. „Vaak bestaat een enorme behoefte om tot iets groters te behoren, jezelf tot iemand te maken”, zegt hij.

Wat dat betekent voor de dreiging, is ook voor autoriteiten iedere keer weer lastig in te schatten, zegt Van Buuren. „De concrete geweldsdreiging die van die roeptoeters uitgaat, is vaak laag. Maar dat maakt hun geroep niet ongevaarlijk. Omdat de haat en de geweldsfantasieën zich zó vrijelijk manifesteren op internet, kan vanuit zo’n omgeving wel iemand opstaan die het idee heeft dat iedereen het met hem of haar eens is, en zich gelegitimeerd voelt een daad te stellen.”

Vincent, die zich vrijdag moet verantwoorden voor de rechter, bereidt zich ondertussen al voor op een leven na de rechtszaak. Na zijn mislukte carrières in de politiek, in de schoonmaak-, incasso- en IT-branche, is zijn nieuwste plan om een sokkenimperium op te zetten. Ook voert hij gesprekken met de gevangenisimam om zijn denkbeelden over de islam te toetsen.