‘Volkswagen zat fout. Dat moet de rechter dan maar zeggen’

Ja, het gaat hun óók om die paar duizend euro voor de gedupeerde autobezitter. „Waarom niet”, vindt Marten Oosting. De schade voor de eigenaar is evident, net zo evident als de fraude van Volkswagen.

Maar de rechtszaak gaat hem en zijn gespreksgenoot Guido van Woerkom om meer. Het gaat om het vertrouwen dat burgers moeten kunnen hebben in een product dat ze kopen, en in een overheid die toeziet op de naleving van regels, zeker als het gaat om regels die de volksgezondheid beschermen.

Die twee dingen gaan allebei grondig mis in het dieselschandaal, vinden de mannen. Voormalig Nationale ombudsman Oosting is voorzitter van de raad van toezicht van Stichting Volkswagen Car Claim, de stichting die uit naam van gedupeerde Nederlandse dieselautobezitters de schade van het Volkswagenschandaal wil verhalen op de autofabrikant, de Volkswagen-dealers, importeur Pon, toeleverancier Bosch én oud-topmannen Winterkorn en Müller persoonlijk.

Eerder dit jaar vaardigde de Amerikaanse justitie een arrestatiebevel uit tegen oud-bestuursvoorzitter Winterkorn. Lees ook: Topman én VW in het nauw gebracht

Dat auto’s schoon zijn is een taak voor de overheid

Marten van Oosting bestuurder

Het dieselschandaal draait om de frauduleuze software, een ‘defeat device’, die dieselauto’s van het Volkswagenconcern in het lab schoner laat rijden dan op de weg. In 2015 kwam die aan het licht. In Nederland zijn volgens de stichting zo’n 170.000 mensen met een Volkswagen, Audi, Skoda of Seat door de fraude gedupeerd, zo’n 20.000 van hen schreven zich in bij de stichting, plus een aantal autobezitters uit het buitenland. De stichting is niet toevallig in Nederland opgericht. Hier bestaat de mogelijkheid om een eventuele schikking bindend te verklaren voor heel Europa.

De twee mannen zien de zaak met vertrouwen tegemoet. Maar nog even dit. Van Woerkom: „Volkswagen is een voorbeeld van een groot concern dat ontworteld is geraakt en gewoon z’n gang kan gaan. Het is toch eigenlijk heel triest dat de civiele rechter van stal moet worden gehaald om Volkswagen aan te pakken. Dat is het werk van de overheid.”

Waarom?

Van Woerkom: „Het dieselschandaal is de grootste consumentenfraudezaak die ik ken, ik ken geen grotere. Mensen zijn bedrogen, ze hebben een product gekocht dat niet was wat het was. En de auto’s zijn veel viezer dan is toegestaan, wat kwalijk is voor de volksgezondheid. Hoe is het mogelijk dat de overheid hier niet krachtig tegen optreedt? Waarom worden die auto’s niet afdoende gerepareerd of van de weg gehaald?”

In Europa gebeurt er toch van alles sinds het schandaal uitbrak? Er komen strengere tests en strengere uitstootnormen.

Van Woerkom: „Jawel, dat is goed. Maar in de VS is veel harder opgetreden. Daar zijn hoge boetes uitgedeeld en bezitters gecompenseerd. Dat moet Volkswagen hier ook doen. En er moet iets gebeuren met al die auto’s die nu nog te vies zijn. We hopen dat de stichting als een hefboom werkt voor de overheid: doe iets.”

Wat wil de stichting bereiken?

Oosting: „Wij willen schikken, maar Volkswagen is keer op keer niet ingegaan op onze uitnodiging. We horen niks van ze. Dieselbezitters hebben echt schade, hun auto is minder waard geworden. Dealers willen ze niet eens meer terug. Nu moeten we dus naar de rechter.”

Van Woerkom: „We willen van de rechter een verklaring voor recht dat Volkswagen fout zat en aansprakelijk is voor de schade. Hoe die vergoeding er dan precies uit moet zien, dat komt later. En we willen dat er een oplossing komt voor die vieze auto’s. Er is veel tijd verloren gegaan doordat Volkswagen niet hoefde te werken aan een fysieke reparatie van de motor, een hardware fix. Ze mochten de fraude oplossen met een software update. Daarmee is het probleem weg en hebben bezitters geen nadeel meer, zegt Volkswagen. Maar die fix werkt niet.”

De claimstichting vroeg met een beroep op de Wet openbaarheid van bestuur documenten op over de werking van de software-update die Volkswagen in auto’s laat installeren. Na de update zijn de auto’s nog steeds te vies en ze vertonen raar gedrag als de motor warm is of de buitenlucht koud, bleek uit de documenten. De onderzoekers van TNO en de RDW die de update moesten beoordelen, moesten vooral heel veel bevindingen negeren om tot een positief oordeel te komen.

Van Woerkom: „Mensen klagen bij de stichting over die fix. Het brandstofverbruik wordt er hoger van, zeggen ze. Het is geen echte oplossing.”

Lees ook: De Volkswagens zijn nog altijd veel te vies

Volkswagen zal zich beroepen op een loophole in de Europese wet. Daarin staat dat je een ‘defeat device’ mag gebruiken, als dat de motor beschermt.

Advocaat Jeffrey Kleywegt van AKD mengt zich in het gesprek. „Sjoemelsoftware mag niet en het is duidelijk dat die uitzondering in de wet in dit geval niet van toepassing is. Maar los van die loophole telt in het consumentenrecht nog iets anders. Mensen kregen iets anders verkocht dan hun was voorgesteld. De auto’s zijn verkocht alsof ze de uitstootnormen haalden, maar dat is niet zo.”

Wat wil de stichting nu? Geld voor de gedupeerden of een reparatie van de motor? De consument wil wellicht gewoon geld, maar dat helpt het milieu niet.

Oosting: „Ja, de keuze is aan de consument. Het zou een combinatie van beide moeten zijn. Maar dat auto’s schoon zijn, is een taak voor de overheid. De RDW en het ministerie van Infrastructuur en Milieu moeten toezien op het halen van de normen.”